Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

tryb rozkazujący

Język: polski
EJP 1991, 363 Definicja współczesna

Tryb jest kategorią fleksyjną czasownika [...]. Tryb rozkazujący służy do wyrażania polecenia, zakazu lub życzenia (użycie optatywne t. rozkazującego); chęć wywołania i słuchacza określonej reakcji.

Cytaty

Trybów jest w polskim języku 4:

1wszy: Bezokoliczny (Infinitivus), [...].

3ci: [tryb] Rozkazujący (Imperativus), przedstawia on czynność w sposobie rozkazującym, np. znaj, niech zna, znajmy, znajcie, niech znają.

TRYB ROZKAZUJĄCY (MODUS IMPERATIVUS).

Czas teraźniejszy (praesens)

znaj [...].

3cia osoba l. p. trybu rozk. formuje się zawsze z trzeciej osoby l. p. czasu teraźn. trybu oznajm. przez dodanie syllaby niech, np. zna, niech zna; mówi, niech mówi i t. d.

Rozkazujący, imperativus.

Tryb rozkazujący tak jest nazwany, że przezeń wyrażamy naszą wolę, czyli rozkazujemy. Call him, bind up my wounds, zawołaj go, zawiąż moje rany.

Tryby wyrabiają się w stanach, a są następujące: [...] 4. Tryb wykrzyknikowy, rozkazujący, w którym wyrobiony jest rozkazowiec; — ma tylko jeden zwrot z czasów teraźniejszego i przyszłego pomieszany, wszakże obecnemu najwłaściwszy; odmienia się przez iloskazy, a w nich przez trzy posługi, osobne dla sprawomianów jednorazowych, jednociągłych i powtarzanych, np.: kropniéj, krop, wykrop, wykrapiaj.

W grammatykach ta posługa trzecia (osoba piérwsza) trybu rozkazującego jest opuszczoną, a ma prawo stanąć tam również posługą piérwszą (osobą trzecią).

Rozkazowiec .... Tryb rozkazujący.

Imperativ Rozkaźnik, Rozkazujący, Tryb rozkazujący. [Rzk.].

Imperativ Rozkaźnik, Rozkazujący, Tryb rozkazujący. [Rzk.].

Imperativ Rozkaźnik, Rozkazujący, Tryb rozkazujący. [Rzk.].

Rozkazujący, Rozkaźnik, Tryb Rozkazujący. [Rzk.]

Rozkazujący, Rozkaźnik, Tryb Rozkazujący. [Rzk.]