terminów gramatycznych online
tryb rozkazujący
Tryb jest kategorią fleksyjną czasownika [...]. Tryb rozkazujący służy do wyrażania polecenia, zakazu lub życzenia (użycie optatywne t. rozkazującego); chęć wywołania i słuchacza określonej reakcji.
Cytaty
Rozkazujący Tryb wyraża rozkaz, upomnienie, proźbę.
[Verborum Modi] Imperativus. [Słow tryby] Rozkazujący.
Tryb rozkazujący,który wyraża działanie sposobem napomnienia, wzywania, rozkazu, a niekiedy prośby [...].
Tryb rozkazujący tak jest nazwany, że przezeń wyrażamy naszą wolę, czyli rozkazujemy. Call him, bind up my wounds, zawołaj go, zawiąż moje rany.
Imperativ Rozkaźnik, Rozkazujący, Tryb rozkazujący. [Rzk.].
Imperativ Rozkaźnik, Rozkazujący, Tryb rozkazujący. [Rzk.].
Imperativ Rozkaźnik, Rozkazujący, Tryb rozkazujący. [Rzk.].
Rozkazujący, Rozkaźnik, Tryb Rozkazujący. [Rzk.]
Rozkazujący, Rozkaźnik, Tryb Rozkazujący. [Rzk.]
Taki tryb czyli sposób mówienia, w którym się przebija wołanie, prośba lub rozkaz, nazywamy ogólnie trybem rozkazującym .
Tryb rozkazujący, zapomocą którego ujawniamy naszą wolę; np. pracuj, uczmy się, piszcie.
§ 261. Rozkaźnik czyli tryb rozkazujący. Formy rozkaźnika w językach słowiańskich, a więc i w polszczyźnie są właściwie z pochodzenia swego szczątkami trybu życzącego (optativus), który zachował się w innych językach indoeuropejskich.
Tryb rozkaz. weźmi, później weźmij, weźmijmy...; obok tego ma formy: weź, weźmy, weźcie.
W trybie rozkazującym czasowników: rób, róbmy, róbcie [...] w imiesłowach rodz. męskiego l. p. wiódł, bódł, wlókł i t. p.
KOŃCÓWKI. Końcówka ij w trybie rozk. pisać etymologicznie ij yj (nie iej) np.: rwij (nie rwiej).
★Tryb (modus) oznacza stosunek czynności do rzeczywistości i woli mówiącego: a) ★orzekający (oznajmujący, indicativus).b) ★przypuszczający (łączący, coniunctivus), c) życzący (optativus), d) ★rozkazujący (rozkaźnik, imperativus).
Rozkazujący tryb, rozkaźnik, p. czasownik II 3.
Trybu rozkazującego używamy domagając się, żeby ktoś pewną czynność wykonał lub w pewnym stanie się znalazł, np. Pisz! Niech rozmawia! Biegnijmy! Leżcie! Niech idą!.
Jest pięć form trybu rozkazującego; forma bowiem 1. osoby l. poj. trafia się, ale bardzo rzadko, np. Niech zginę, jeśli to kłamstwo! [...]. Spośród tych form dwie (wzgl. trzy) w 3 os. l.poj. i l. mn. (1 os. l. p.) są dwuwyrazowe, złozone z partykuły niech lub niechaj i z formy 3 os. l. poj. lub l. mn. czasu teraźniejszego. Pozostałe trzy formy opierają się na temacie czasu teraźniejszego, a przybierają końcówki: -o, -my, -cie; -ij, -ijmy, -ijcie; -yj, -yjmy, -yjcie.
Formy trybu rozkazującego wyrażają najspospoliciej rozkaz osoby mówiącej, i stąd właśnie ich nazwa [...]. Rozkaz może przybrać łagodniejszy odcień życzenia [...]. Sens zdania, okoliczności towarzyszące wypowiedzi, zwłaszcza zaś przyśpiew pozwalają odróżnić te subtelne nieraz odcienie woli mówiącego, zawarte w formie trybu rozkazującego; tak np. w zależności od przyśpiewu zdanie Przyjdź tu! - może być szorstkim rozkazem lub nieśmiałą prośbą.