terminów gramatycznych online
tryb rozkazujący
Tryb jest kategorią fleksyjną czasownika [...]. Tryb rozkazujący służy do wyrażania polecenia, zakazu lub życzenia (użycie optatywne t. rozkazującego); chęć wywołania i słuchacza określonej reakcji.
Cytaty
Tryb rozkazujący wyraża konieczność bycia czego, czyli, że coś być lub dziać się musi, powinno lub powinno było. Nazywa się tak od okoliczności rozkazywania, i ma dwa czasy teraźniejszy i przeszły. Ten tryb nie ma osoby piérwszéj w l.p. bo nikt sobie naturalnie rozkazywać nie może: ma jednak tęż osobę w l.m. ponieważ tam komu innemu czyni się rozkaz, który milszym się staje, gdy wykonanie jego wraz z drugimi wziąć na siebie obiecujemy, np. idźmy na nieprzyjaciela, brońmy własności naszéj.
Tryb rozkazujący we wszystkich formach, robi się z osoby 3ciéj l.p. czasu ter. w słowach niedokonanych, czasu zaś przyszłego w dokonanych; formuje się tym sposobem.
Tryby wyrabiają się w stanach, a są następujące: [...] 4. Tryb wykrzyknikowy, rozkazujący, w którym wyrobiony jest rozkazowiec; — ma tylko jeden zwrot z czasów teraźniejszego i przyszłego pomieszany, wszakże obecnemu najwłaściwszy; odmienia się przez iloskazy, a w nich przez trzy posługi, osobne dla sprawomianów jednorazowych, jednociągłych i powtarzanych, np.: kropniéj, krop, wykrop, wykrapiaj.
W grammatykach ta posługa trzecia (osoba piérwsza) trybu rozkazującego jest opuszczoną, a ma prawo stanąć tam również posługą piérwszą (osobą trzecią).
Rozkazowiec .... Tryb rozkazujący.
Taki tryb czyli sposób mówienia, w którym się przebija wołanie, prośba lub rozkaz, nazywamy ogólnie trybem rozkazującym .
Tryb rozkazujący, zapomocą którego ujawniamy naszą wolę; np. pracuj, uczmy się, piszcie.
§ 261. Rozkaźnik czyli tryb rozkazujący. Formy rozkaźnika w językach słowiańskich, a więc i w polszczyźnie są właściwie z pochodzenia swego szczątkami trybu życzącego (optativus), który zachował się w innych językach indoeuropejskich.
Tryb rozkaz. weźmi, później weźmij, weźmijmy...; obok tego ma formy: weź, weźmy, weźcie.
Tryb orzekający, przypuszczający i rozkazujący.
W każdej odmianie mamy pięć trybów— modos:
Indicativo — oznajmiający, który wyraża czynność pewną, rzeczywistą: estudo (uczę się). [...].
Imperativo — [tryb] rozkazujący, którym się wyraża rozkaz, radę, prośbę upomnienie: estuda (ucz się)!
Tryb rozkazujący (Modo Imperativo)
Tem tu - miej [...].