Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

tryb rozkazujący

Język: polski
EJP 1991, 363 Definicja współczesna

Tryb jest kategorią fleksyjną czasownika [...]. Tryb rozkazujący służy do wyrażania polecenia, zakazu lub życzenia (użycie optatywne t. rozkazującego); chęć wywołania i słuchacza określonej reakcji.

Cytaty

Trybów jest w polskim języku 4:

1wszy: Bezokoliczny (Infinitivus), [...].

3ci: [tryb] Rozkazujący (Imperativus), przedstawia on czynność w sposobie rozkazującym, np. znaj, niech zna, znajmy, znajcie, niech znają.

TRYB ROZKAZUJĄCY (MODUS IMPERATIVUS).

Czas teraźniejszy (praesens)

znaj [...].

3cia osoba l. p. trybu rozk. formuje się zawsze z trzeciej osoby l. p. czasu teraźn. trybu oznajm. przez dodanie syllaby niech, np. zna, niech zna; mówi, niech mówi i t. d.

Rozkazujący, imperativus.

Tryb rozkazujący tak jest nazwany, że przezeń wyrażamy naszą wolę, czyli rozkazujemy. Call him, bind up my wounds, zawołaj go, zawiąż moje rany.

Tryb rozkazujący oznacza rozkaz, polecenie, dane komuś dla wypełnienia jakiejś czynności.

W trybie rozkazującym czasowników: rób, róbmy, róbcie [...] w imiesłowach rodz. męskiego l. p. wiódł, bódł, wlókł i t. p.

KOŃCÓWKI. Końcówka ij w trybie rozk. pisać etymologicznie ij yj (nie iej) np.: rwij (nie rwiej).

W każdej odmianie mamy pięć trybów— modos:

Indicativo — oznajmiający, który wyraża czynność pewną, rzeczywistą: estudo (uczę się). [...].

Imperativo — [tryb] rozkazujący, którym się wyraża rozkaz, radę, prośbę upomnienie: estuda (ucz się)!

Tryb rozkazujący (Modo Imperativo)

Tem tu - miej [...].