Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

zmiana zależna

Język: polski
Dział: Fonetyka (współcześnie)
  • Głosownia (Fonetyka): Kr/1917
  • Historyczna fonetyka czyli głosownia: Rozw/1923

Cytaty

Zmiany fonetyczne zależne występują wtedy, gdy podczas rozwoju języka tworzą się pewne grupy brzmień lub zachodzą pewne ich położenia w wyrazie (zależnie od akcentu, od jakości zgłoski, od sąsiedztwa dźwięków itp.), które ulegają stałym przemianom [...]. Dźwięki niepodniebienne pod wpływem podniebiennych stają się odpowiedniemi podniebiennemi, czyli upodniebienniają się (zmiękczają się); zjawisko to jest również zmianą fonetyczną. Tak np. lubię (lub'ę) powstało z lub-ję, gdy w pewnej epoce j zaczęto wymawiać bardziej podniebiennie, niż poprzednio; zmiana więc b na b’ jest zmianą zależną.

Po wtóre widzimy zmiany t. z. zależne, kombinatoryczne. Głoski występują w rzeczywistości przeważnie w ścisłem połączeniu z innemi, w grupach fonetycznych, mniejszych lub większych, ściślejszych i luźniejszych.

Zadaniem fonetyki historycznej jest przedewszystkiem przedstawienie wszystkich ogólniejszych zmian, niezależnych i zależnych [to znaczy: ogólniezależnych i szczegółowozależnych], podczas gdy najbardziej jednostkowe, jednowyrazowe zmiany głoskowe mogą być uwzględnione tylko, o ile się dadzą ująć w pewne grupy jednorodne. Inaczej musiałaby fonetyka historyczna przechodzić cały słownik danego języka.