Historical dictionary
of grammatical terms online

czas

Language: polski
EJO 1999, 97 Contemporary definition

Czas. Kategoria gramatyczna czasownika, prymarnie wyrażająca stosunek czasowy momentu zdarzenia, o którym mowa w zdaniu, do chwili mówienia, sekundarnie używana także do wyrażenia modalności.

Quotations

Czás po Fr. le temps [...] jest trojáki. bo cokolwiek sie dzieje, to álbo teras, i to jest czás teráźniejszy, który sie téż obecnym i niniejszym nazywa, po Fr. le présent [...]. álbo sie dziać będzié, i to jest czás przyszły, po Fr. futur [...]. álbo sie już stáło, á to jest czás przeszły.

May Posiłkuje tryb życzący we wszystkich czasach kiedy się chce oznaczyć możność wątpliwá.

Czas zaprzeszły różni się od przeszłego tylko dawniéjszym bytem, czas przyszły dokonany lub pewny od przyszłego tylko większą pewnością bytu w przyszłości. Od odmian końcowych na czasy, i wszystkie ogólne odmiany słów nazywają się czasowaniem.

Słowa ściągające się do jednego rzeczownika, mogą być albo w jednakowych czasach położone, albo téż w rozmaitych.

Czynności bowiem lub zdarzenia spółczesne wyrażają się jednakowemi czasami, a zaś różnoczasowe rozmaitéj formy czasów grammatycznych wymagają. Np. Słońce świéci, ogrzewa i wszystko ożywia.

Odmiana zakończeń w słowach, za pomocą któréj oznaczamy czas bytu, stanu i czynności, nazywa się czasowaniem czyli odmianą przez czasy.

Wyrazy, oznaczające: czynność, stan albo byt osób, lub rzeczy czyli przedmiotów, nazywają się słowami. Ponieważ słowa odmieniają się, jak to zaraz zobaczymy przez czasy, więc zowią się także czasownikami.