terminów gramatycznych online
wyrażenie nieosobowe
Język: polski
Cytaty
§. 716. Do nieosobowych sposobów mówienia liczyć także należy wyrażenia: czyniono, myślano, płakano, wstydzono się, spano, brzydzono się, itd. (§. 721). Tudzież: czynią, będą czynić, myślą, będą myśleć, płaczą, będą płakcać, itd. I przy tych bowiem wyrażeniach nie wyobrażamy sobie żadnego oznaczonego podmiotu. (W niemieckiém man thut, man liat gethan, man wird thun).
Sposoby te są to wyrażenia nieosobowe, o których była mowa w §. 715 i 716. Możemy np. powiedzieć: zamordowano Karola, jeżeli się to dawno stało; mordują Karola, jeżeli się to teraz dzieje; zamordują albo będą mordować, jeżeliby to dopiero miało nastąpić.
Dla nieosobowego wyrażenia się, używamy najczęściej czasownika: być, a w tym razie towarzyszy mu zwykle rzeczownik lub zaimek, np.: żal było, przyczem jednak, rzeczownik: żal nie jest bynajmniéj podmiotem, lecz raczej tylko określeniem orzeczenia: było, widać to bowiem po niezwykłej zgodzie tych wyrazów: żal było. To samo rozumie się o wyrażeniach nieosobowych.
Formami rodz., nijakiego deklinacji rzeczownikowej są tak zwane wyrażenia nieosobowe, jak np. czytano, mówiono, ganiono.
Do dziś używają się dawne formy rzeczownikowe imiesłowów biernych rodz. nijakiego, jak: mówiono, chwalono, chciano, ogłoszono, wiedziano, rzucono się, bito, zepsuto, podarto, zgięto, i t.p., jako wyrażenia nieosobowe ze znaczeniem czynnym; oddają one czynność przeszłą i są równoznaczne z wyrażeniami: mówili, chwalili... bili, zepsuli, i t.p.