wyrażenie nieosobiste

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Such/1849
• Kurh/1852
• Gr/1861
• Łaz/1861
• Malin/1869

Jest kilka słów takich, a mianowicie widać, słychać oraz znać, czuć, których tryby bezokoliczne zastępując wyrażenia nieosobiste (daje się lub można widzieć, słyszeć) mogą tworzyć zdanie. Np. Widać z daleka karocę złocistą, Blaskiem słonecznym otoczoną wkoło .... Słychać ryk zwierząt, szelest szybkich biegów. (Drużbacka.)

[…] Trzecim przypadkiem rządzą: […] 4. Niektóre nieosobiste czasowniki i nieosobiste wyrażenia, jako to: przykrzy mi się, powodzi mi się, szczęści mi się, ochapia mi się (zdaje mi się, że znam), godzi mi się, zdaje mi się, brakuje mi czego […].

[…] Wymagają także 2go p. rzeczowniki używane w nieosobistém wyrażeniu z wyraźnym lub domyślnym czasownikiem być np. szkoda (jest) wąsów; szkoda było takiego nakładu […].

Przy słowach nieosobistych opuszcza się podmiot zawsze, ponieważ się domyślamy podmiotu ogólnego: Coś nieznanego, coś, albo raczéj ponieważ w nich podmiotu nie odróżniamy od czynności saméj, n. p. Grzmi, błyska się.*)

^{*Niewłaściwém zdaje się wyjaśnianie wyrażeń nieosobistych przez podmiot ze słowem być, n. p. Grzmi, przez: Grzmot jest [...].}

W takowym używaniu słowa posiłkowego być do wyrażeń nieosobistych spostrzegamy tę osobliwość, że w czasie przeszłym używá się formy nijakiéj jimiesłowu, pomimo że dopełniający jego znaczenie wyráz może być rodzaju męzkiego lub żeńskiego; np. ƶál ⴅi było, a nie był, gdyż tu ƶál jest tylko dopełnieniem orzeczeniá, a bynajmniéj podmiotem zdaniá [...].

[…] Oprócz tego każde słowo osobiste może służyć do nieosobistych wyrażeń w 3éj osobie liczby mnogiéj […].