terminów gramatycznych online
liczbownik główny
Język: polski
Cytaty
Liczbownik, wyraz odmienny (str. 6.) służy do wyrażenia ilości, porządku i innych względów tak osobowych jak i rzeczowych, a który w języku polskim licznie się rozgałęzia, i ma swe nazwiska. Dzieli on się na Liczbowniki główne czyli pierwotne, i na porządkowe czyli pochodne, te zaś znowu na rzeczowne i przymiotne, a wszystkie odmieniają się w swym sposobie przez Rodzaje, Liczby i Spadki, lecz Stopni nie mają.1. Liczbowniki główne odpowiadają na pytanie ile? Przymiotne te tylko: jeden, dwa, trzy, cztery. Rzeczowne: pięć, sześć, siedḿ , ośḿ, dziewięć, i t. d.
Rodzajowanie Liczbowników przymiotnych: Liczbowniki główne. Liczbowniki porządkowe.
Liczbowniki oznaczone podzielamy ze względy na znaczenie trzona, z którego wyrastają, na główne czyli pierwotne, na porządkowe i na zbiorowe.
Liczbowniki główne, od których się inne wytwarzają, są liczby szeregowe na pytanie ile? jeden, dwa, trzy, cztéry, pięć.
Dalsze Liczbowniki główne dwojaką mają odmianę w przypadkach odmiennych: zbiorową i rozdzielną, wedle tego, czy przedmioty przez nie określone uważają się razem, łącznie, czy też osobno, rozłącznie.
Wytwory z trzona liczbownika głównego. Z trzonów głównych wyrabiają się Liczbowniki mnożne i wielokrotne.
Liczbowniki są: (…). 4. Wreszcie są ony albo a) bezwzględne, których można użyć w każdéj potrzebie, tak do oznaczenia ilości istot, jak równie do zestawienia w różne stosunki liczb samych, czyli i do liczenia, i do prowadzenia rachunku oderwanego, jaki w naukach arytmetycznych ma miejsce, — wyrażają wszystkie liczby, zacząwszy od jednego, przez następne stanowiska jednostek, dziesiątek, set, tysięcy, milionów, bez końca idące. Te liczbowniki są głównemi, bo bez nich liczenie istnieć by nie mogło [...].
§ I. O liczbowniku bezwględnym, czyli głównym. Liczbowniki bezwzględne mają naturę podwójną: istotników i przymiotników.
Obok jednak omówionych gramatyk stosujących rozmaite określenia tam, gdzie jeszcze nie było żadnego ustalonego, były i takie, które chciały wywrócić wszystkie, nawet już dawno ogólnie przyjęte. Do nich należał podręcznik A. Morzyckiego [...].
Nomen substantivum — istotnik, numerale cardinale — liczbownik bezwzględny, główny, ordinale — następowy, multiplicativum — iloskładowy, proportionale — ilogatunkowy, ilorazowy, indefinitum — nieokreślony, adverbiale — dosprawienny [...].