terminów gramatycznych online
czasownik nieosobowy
Język: polski
Czasowniki nieosobowe nie odmieniają się wg osób. Są one poza zasięgiem kategorii gramatycznej osoby, a także liczby i rodzaju, chociaż zewnętrznie mają postać form 3. os l. poj. (rodzaju n. w formach odróżniających rodz. gramatyczny): świta, zagrzmiało, będzie brakowało.
Cytaty
Czasowniki nieosobowe są to takie słowa, które się inaczéj użyć nie dadzą, jak tylko w trzeciej osobie licz. poj., wyrażają one bowiem czynność, która od żadnego przedmiotu nie pochodzi, np. błyska się, grzmi, świta, marznie, uchodzi, nieuchodzi, można, trzeba itd.
Są na koniec czynności nie pochodzące od osób, w nich też nie oznaczamy osoby — a czasowniki służące na wyrażenie ich, nie odmieniają się przez osoby i nazywają się [czasownikami] nieosobowemi np. grzmi, błyska, świta [...].
Czasowniki, mające tylko 3-ą osobę liczy pojedynczej na rodzaj nijaki przez wszystkie tryby i czasy, nazywają się [czasownikami] nieosobowemi.
Bezpodmiotowym nazywa się zdanie, w którym nie ma ani wyraźnego, ani domyślnego podmiotu. Orzeczeniem w takim razie służy czasownik nieosobowo użyty albo wyrażenie nieosobowe.
Są jeszcze czasowniki, które tylko niekiedy, a mianowicie: w połączeniu z przysłówkiem sposobu, używają się jako nieosobowe zjawisk rzeczowych; zwykle zaś używają się z podmiotem wyraźnym tylko w 3. os. obydwu liczb; dlatego nazywamy je słowami trzecio-osobowemi. Podmiotem przy nich może być albo rzeczownik, albo zaimek rodzaju nijakiego, albo nareszcie całe zdanie podmiotowe; w ostatnim razie przyjmują również pozór czasowników nieosobowych.
§ 93. W czasownikach: błyska się, grzmi, świta, marznie, można, trzeba, przystoi, nudzi mi się, mdli mię, brzydzi mnie i t. d. nie mamy wyrażonej osoby, która działa, dlatego też czasowniki takie nazywają się nieosobowe.