Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

czasownik nieosobowy

Hasło w cytatach: czasowniki nieosobowe
Język: polski
Dział: Fleksja (współcześnie)
EJP 1991, 45 Definicja współczesna

Czasowniki nieosobowe nie odmieniają się wg osób. Są one poza zasięgiem kategorii gramatycznej osoby, a także liczby i rodzaju, chociaż zewnętrznie mają postać form 3. os l. poj. (rodzaju n. w formach odróżniających rodz. gramatyczny): świta, zagrzmiało, będzie brakowało.

Cytaty

Czasowniki nieosobowe są to takie słowa, które się inaczéj użyć nie dadzą, jak tylko w trzeciej osobie licz. poj., wyrażają one bowiem czynność, która od żadnego przedmiotu nie pochodzi, np. błyska się, grzmi, świta, marznie, uchodzi, nieuchodzi, można, trzeba itd.

Są na koniec czynności nie pochodzące od osób, w nich też nie oznaczamy osoby — a czasowniki słu­żące na wyrażenie ich, nie odmieniają się przez osoby i nazywają się [czasownikami] nieosobowemi np. grzmi, błyska, świta [...].

Czasowniki, mające tylko 3-ą osobę liczy pojedynczej na rodzaj nijaki przez wszystkie tryby i czasy, nazywają się [czasownikami] nieosobowemi.

§ 93. W czasownikach: błyska się, grzmi, świta, marznie, można, trzeba, przystoi, nudzi mi się, mdli mię, brzydzi mnie i t. d. nie mamy wyrażonej osoby, która działa, dlatego też czasowniki takie nazywają się nieosobowe.