terminów gramatycznych online
nomen agentis
Język: łaciński
Cytaty
Przyrostek -ć, -c tworzy także imiona istót działających (nomina agentis) zię-ć piérw. zię zam. gen, teś-ć zam. tet-ć piérw. podwojony tet zam. tata (porówn. ciot-ka zam. tet-ka, starosłow. teta), pie-c zam. piek-c piérw. piek. i t. d.
Przyrostek -ar + -ja przechodzi według zasad głoskowni polskiéj na -arz, przyrostek -ra + -ja na rz; pierwszy dodaje się bezpośrednio do źródłosłowu, drugi ze spójką i, która tutaj na ja tężeje; oba przyrostki tworzą imiona osób działających to, co źródłosłów wyraża (nomina agentis) : pis-arz zam. pis-ar-ja- piérw. pis-, włod-arz piérw. włod-, łg-arz piérw. łg.
Tak np. mamy piechur, pasterz, piekarz, pisarz itp. rataj, szachraj — żebrak, pijak, żarłok — krzykacz, rębacz — goniec, żeniec — zbójca, kłamca — rzeźnik, rolnik, grzesznik — nareszcie czciciel, wielbiciel: wszystko to są rzeczowniki generalnie jedno i to samo znaczące, t. zw. nomina agentis, a okazują się urobionymi w tyle różnych sposobów!
§ 182. Suf. -ownik: z przyrostkiem -nik tworzą się nomina agentium od czasowników na -ować, stąd też mógł się wyosobnić przyrostek złożony -ownik: prześladownik Fl., bojownik, naśladownik BZ., czarownik, zwiastownik Mm., [...].
Agentis nomen, p. rzeczowniki.
Nadto wyróżnia się nazwy (nomina) osoby działającej (agentis), np. sprawca, działania (actionis), np. bicie, miejsca (loci), np. stolarnia, materjału (materialia), np. wołowina, rzeczowniki zdrobniałe (deminutiva), np. cioteczka i powiększające (augmentativa), np. chłopisko lub pogarszające (peiorativa), np. chłopczysko.