jer silny

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Rozw/1923

Druga, kategorja zaczęła się rozwijać w epoce przedpolskiej, bo rozszczepienie jerów na [jery] silne (zgłoskotwórcze) i słabe (niezgłoskotwórcze) jest zjawiskiem prasłowiańskiem, a przynajmniej ogólniesłowiańskiem. Ale ostateczny rozwój tych długich ustalił się dopiero na gruncie lechickim lub prapolskim.

W każdym razie sądzę, że pod koniec epoki prasłow. jako rzeczywiście różne pełnogłoski istniały, ogółem biorąc, w większej części narzeczy słowiańskich tylko silne jery.

§ 31. W języku polskim rozwój szedł dalej tą samą drogą: silne jer przeszło ostatecznie w e, słabe znikło w zasadzie bezwzględnie, a różnica w afekcji spółgłosek w zasadzie była utrzymana.

Relatywną chronologję dają nam przegłosy ě=a', e =>’o itd. a mianowicie fakt, że przed zgłoską ze słabym jerem palatalnym owa dyspalatalizacja artykulacji samogłoskowej nie nastąpiła, tak samo jak przed silnym ъ oraz przed przedniemi pełnogłoskami normalnemi, np. wierny, czelny, to znaczy nawet tam, gdzie palatalizacja spółgłoski z biegiem czasu znikła.

I jeżeli teraz w starszej polszczyżnie spotykamy często, a wbrew temu co się na podstawie ogólnej oboczności w prepozycjach we || w, ze || z itd. oczekuje, przed wyrazami, których zgłoska rdzenna zawiera takie trot trét, przyimki w postaci z silnym jerem, np. we głowach, toć jest jasną rzeczą, że mamy przed sobą kontynuację stosunków.