terminów gramatycznych online
intonacja nowocyrkumfleksowa
Język: polski
- Historyczna fonetyka czyli głosownia: Rozw/1923
- Słowniczek: Gaert/1927
Intonacja może być zdaniowa lub wyrazowa. Polega zawsze na zmianie w wysokości tonu bądź w obrębie zdania (i. zdaniowa), bądź sylaby (i. wyrazowa) [...]. Dla jęz. psł. późnego okresu [...] niektórzy badacze przyjmują istnienie 4 i. wyrazowych: 1. akutowej (tonicznie rosnącej), 2. cyrkumfleksowej (tonicznie opadającej, 3. nowoakutowej [...], 4. nowocyrkumfleksowej (dawnej akutowej, któa w pewnych pozycjach zmieniała się w nową cyrkumfleksową).
Cytaty
Metatonja, wywołana zmniejszeniem iloczasu następującej zgłoski, przede wszystkiem zatem samogłosek krótkich i u, które przechodząc w t. z. jery powodowały w poprzedzającej zgłosce: a) zmianę intonacji cyrkumfleksowej na nowoakutową; b) zmianę intonacji akutowej na [intonację] nowocyrkumfleksową np. gen. plur. czak. gláv [...].
Nie różni się zatem od intonacji nowocyrkumfleksowej.
Oczywiście nie była od razu krótką [intonacją], jej skrócenie stoi na równi ze skróceniem przyciskowej długiej w ogóle, była zatem pierwotnie zwyczajnie długą (z tendencją do średniego iloczasu), a co do jakości, jak wynika z czeskiego i słoweńskiego, po części też serbochorwackiego, była podobną do starego cyrkumfleksu, z którym też w tych językach spłynęła. Można zatem tę intonację nazywać też [intonacją] nowocyrkumfleksową.
Natomiast w pniach z rdzenną akutowaną nastąpiła przemiana jej na urwaną (nowocyrkumfleksową).
Rozróżnia się akcent zgłoskowy (intonację) rosnący (wznoszącą się, acutus, akut) i opadający (circumflexus, cyrkumfleks). Dla języka prasłowiańskiego przyjmuje się prócz tych dwu, jeszcze intonację nowoakutową (też rosnącą) i nowocyrkumfleksową (też opadającą).
Nowocyrkumfleksowa intonacja, p. akcent.