intonacja

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Rozw/1923
• Gaert/1927

Mimochodem zwracam uwagę, że znikanie jerów lub ich wokalizacja pełna nie zależą od przycisku, p. niżej § 30. Sprawa intonacji łączy się najściślej z iloczasem i jest też tam (w następnych §§) przedstawiona. Tu zwracam tylko uwagę na pośrednie zachowanie dawnej różnicy (prasłow.) między akutem a cyrkumfleksem w zastępstwie nagłosowych or- ot- (ramię || rola), § 65, 7.

W tych bowiem narzeczach, które utrzymały do dziś różnice iloczasowe, pełnogłoski, odpowiadające polskim pochylonym, mają trzy cechy charakterystyczne: długość, różną jakość i intonację; a z tych trzech najcharakterystyczniejszą jest różna jakość, bo dawne krótkie pod przyciskiem ulegają wzdłużeniu, a różnica intonacji w wielu narzeczach już znikła.

A mianowicie rezultat jest we wszystkich kategorjach ten sam, zatem wszystkie długie jakiegokolwiek pochodzenia musiały czas jakiś bezpośrednio przed epoką historyczną brzmieć jednako. Potwierdza się to bardzo ważną okolicznością, że wszystkie długie w narzeczach (północno-) kaszubskich i słowińskich, odpowiadające zupełnie dokładnie polskim, brzmią nie tylko jednakowo pod względem iloczasu i jakości, ale mają także osobną a jednaką intonację).

§ 18. 4. Uszczuplony niezmiernie zakres pierwotnych długich w prasłow. doznał rekompensaty przez rozwinięcie nowej intonacji w zgłoskach przyciskowych, połączonej z długością, która się utrzymała równie stale jak przedprzyciskowa.

W pierwszych -a- sufiksalne było akutowe wprawdzie, ale w konfiguracji -āje- => aă w przeciwieństwie do -ājǫ- nastąpiła widocznie zmiana intonacji w cyrkumfleks i skrócenie, wskutek czego poprzedzająca przyciskowa rdzenna nie uległa skróceniu i przeszła w nowoakutową.

Intonacja, p. akcent.