Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

sylaba głoski, litery

Język: polski
Geneza: łac. syllaba < gr. syllabḗ 'połączenie, zgłoska'
EJO 1999, 575 Definicja współczesna

Sylaba (zgłoska). Odcinek wypowiedzi stanowiący jedność ekspiracyjną, ruchową i akustyczną, posiadający jedno maksimum donośności, który potencjalnie może być fonetycznie samodzielną wypowiedzią.

Cytaty

  1. Ex Terminatione Nominativi, [na przod trzebá baczyć najpierwszą syllábę, álbo terminácję Nominativi].

Pierwsze staczánie wiele liter kończonych ma? Dwie. Ktore? i wiele ma kończonych sylab? Trzy. Ktore ty syláby. Ukaż to przykłádem, jáko skłádácz, jáko Eneasz, jáko Anchises.

PRima declinatio quod literas terminales habet? Duas. Quas? a et s. Quod terminationes? Tres. Quas? a, as, es, Da exemplum, a ut Poeta, as ut Aeneas, es ut Anchises.

To jest ktorego rodzący i dawájący máłej liczby w rozdzielone syláby kończą się.

Haec est, cuius genitivus et dativus singulares in ei divisas syllabas desinunt.

Wszystkie wokały przed syllábą no, krotko bywáją wymáwiane.

Syllábá Us, z języká łácinskiego przemienia się w Włoskim ná literę u, ná rzykład. Virtù Virtus Cnotá.

Kiedy dwie Vocales, w jednej Syllábie się łączą, stáją się Diphtongi, to jest, sowito brzmiące Litery, ae, oe, eu, au, jáko: Caesar, Poena, Eurus, Auster, luboć my dopiero máło co słyszymy, żeby, ae, i, oe, sowito brzmiáło, boć te pospolicie wymawiáne bywáją jáko, jedno E.

Rozdzielnia jest wtedy, kiedy się jedna syllaba na dwie rozdziela, np. zamiast rozmajty. roz-ma-i-ty.

Materiałem, z którego tworzą się głoski, jest wydobywające się z płuc przez krtań do jamy ustnej, ewentualnie także i do nosowej, powietrze, czyli wydech. Wydech rozpada się na pojedyncze takty, to znaczy przerwamu odgraniczone, rytmiczne wyrzuty powietrza, co łatwo zauważyć, kiedy wolno wymawiamy, np. wo-da, u-li-ca, Ma-ło-pol-ska, nie-bez-pie-czeń-stwo. W obrębie jednego taktu wydechowego powstaje jedna głoska lub grupa zgłosek; jest to zgłoska albo sylaba.