Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

zgoda

Język: polski

Cytaty

Te są różnice imion i zaimków. Zgoda zaś ich w tém zachodzi, że obie te części mowy spólny mają cél, wystawienie rzeczy i osób do mowy wchodzących: stąd pochodzi, że obie do jednéj i téjże saméj rzeczy należąc, nawzajem wyręczać się mogą, przez co mowa i na zwięzłości i na przyjemności zyskuje [...].

Co do zgody między rodzajami imion, pamiętajmy tę przestrogę, że język nasz, gdy można, nakłania się do téj zgody, tak, że rodzaj do rodzaju, a przy tém i liczbę do liczby stosuje […].

Składnia będąc jedną z ważniejszych części Głoskowni, wskazuje nam przyczyny i sposoby łączenia wyrazów pod względem szyku, zgody, i rządu; wyszczególnia, gdzie który z nich i dlaczego umieszczać, gdzie jakiej użyć odmiany, iżby w składzie swoim, utworzyły wysłowienie jasne, ścisłe, i zgodne z tokiem mowy zwyczajnej, ludzi wykształconych.

Zgoda słów w zdaniu. Słowa odmienne zgadzać się ze sobą powinny w zdaniu dla związku, jaki między niémi zachodzi.

Jakiebyś potem z tej pomył­ki wyprowadził prawidło co do zgody przymiotnika z rzeczownikiem? (...w rodzaju, liczbie i przypadku).

Dla nieosobowego wyrażenia się, używamy najczę­ściej czasownika: być, a w tym razie towarzyszy mu zwykle rzeczownik lub zaimek, np.: żal było, przyczem jednak, rzeczownik: żal nie jest bynajmniéj podmiotem, lecz raczej tylko określeniem orzeczenia: było, widać to bowiem po niezwykłej zgodzie tych wyrazów: żal było.

Rząd, zgoda i przynależność. Użycie form deklinacyjnych w zdaniu nazywamy składnią rządu: np. użycie mianownika zamiast wołacza: panie major, użycie czasów i tp.