terminów gramatycznych online
zgoda
Cytaty
A. Szykownia uczy spajać albo szykować pojedyncze wyrazy w myśli rozmaite.
B. Szykownia uczy spajać wyrazy w trojakim względzie. Najprzod: co do porządku (Constructio ordinis); Po wtóre: co do zgody (Constructio concordiae); Potrzecie: co do rządu (Constructio regiminis).
Ile i jakie są prawidła zgody wyrazów?
A. Prawideł zgody wyrazów jest 11. następujących.
Zgoda wyrazów, constructio ordinis.
Te są różnice imion i zaimków. Zgoda zaś ich w tém zachodzi, że obie te części mowy spólny mają cél, wystawienie rzeczy i osób do mowy wchodzących: stąd pochodzi, że obie do jednéj i téjże saméj rzeczy należąc, nawzajem wyręczać się mogą, przez co mowa i na zwięzłości i na przyjemności zyskuje [...].
Co do zgody między rodzajami imion, pamiętajmy tę przestrogę, że język nasz, gdy można, nakłania się do téj zgody, tak, że rodzaj do rodzaju, a przy tém i liczbę do liczby stosuje […].
Jakiebyś potem z tej pomyłki wyprowadził prawidło co do zgody przymiotnika z rzeczownikiem? (...w rodzaju, liczbie i przypadku).
Dla nieosobowego wyrażenia się, używamy najczęściej czasownika: być, a w tym razie towarzyszy mu zwykle rzeczownik lub zaimek, np.: żal było, przyczem jednak, rzeczownik: żal nie jest bynajmniéj podmiotem, lecz raczej tylko określeniem orzeczenia: było, widać to bowiem po niezwykłej zgodzie tych wyrazów: żal było.