Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

mowa język

Język: polski

Cytaty

Oratio, Sermo Rede Mowá.

PRaepositio quid est? Pars orationis quae praeposita aliis partibus in oratione significationem earum aut complet, aut mutat, aut minuit.

Przełożenie co jest? Część mowy ktora przełożona inszym częściam w mowie známionowánie ich ábo wypełnia/ábo przemienia/ ábo umniejsza.

Pytanie: Co to jest Grammatyka? Odpowiedź: jest nauka jakiej mowy. P. Co jest mowa? O. Jest wyrażenie myśli przez słowa.

Podział Grammatyki i Mowy. [...] P. Wiele jest rodzajow słow ktorych zażywamy w mowieniu? O. Ośm, ktore nazywamy częściami mowy.

SAMOGŁOSKI, 16. Czém są w mowie, 336, 338, 356. W języku polskim są brzmieniami wątłemi, 84, 92, 105. Ich brzmienie pochyla się dla pobocznych spółgłosek, 85,90,308. Brzmienie samogłosek zmieniało się w naszéj mowie, 91, 94, 101.

Przyimki zatem ważną grają rolę w mowie ludzkiéj, albowiem objawiają w miejscu różne względy: środek, tył, przód, odległość, wierzch, spód i t. d.

Słowo, Verbum, ktore dopełnia sensu w mowie, wyrażając jaką akcyą lub stan, w którym rzecz zostaje, np. piszę, siedzę.

Jedném z największych dobrodziejstw Bożych wylanych na ludzi, jest mowa, w któréj się uczucie, rozum, wolna wola i całe jestestwo człowieka odbija.

Mowa jest to wyrażenie myśli naszych drugim osobom. [...]P. Iloraka jest mowa? O. Trojaka: ustna jakiéj używamy w rozmowie; piśmienna, którą się posługujemy w listach lub dziełach pisanych, i migowa , właściwa dzieciom maleńkim i głuchoniemym ludziom. P. Z czego się mowa tworzy? O. Mowa tworzy się ze zdań, w których się myśli nasze zawierają [...].

P. Z czego składa się mowa ludzka? 0. Mowa ludzka składa się ze zdań, np. To dziecko uczy się dobrze. P. A zdania z czego się składają? 0. Zdania składają się z wyrazów, które inaczej zowiemy częściami mowy, np. To—dziecko—uczy—się—dobrze.

Uwaga. Język polski odznacza się od innych języków osobliwą łatwością urabiania jednego wyrazu na wiele części mowy, nadaje właśnie mowie naszej różnorodność i rozmaitość odmian: 1. Pierwiastek: Wdzięk 2. Rzeczownik: Wdzięczność 3. Rz. słowny: Wdzięczenie się 4. Przymiotnik: Wdzięczny-a-e 5. Słowo: Wdzięczyć się 6. Imiesłów: Wdzięczący-a-e się 7. Przysłówek: Wdzięcznie.