terminów gramatycznych online
podmiot domyślny
Język: polski
- Czasowanie. Zaimek osobisty. Osobowanie. Liczbowanie. Rodzajowanie. Trybowanie: Czep/1871–1872
- Część I (wstępna): Jes/1886
- Część II. Rozdz. 3. Nauka o zdaniu (Składnia): Jes/1886
- Nauka o wyrazie: Kl/1939
- O Składni: Rew/1845
- Składnia analityczna: Kam/1870
- Słownik, tom II (D-G): Dor/1958–1969
Cytaty
Słowo zgadza się z zaimkiem osobistym, lub z innym podmiotem, czy wyraźnym lub domyślnym, w liczbie, rodzaju, i osobie, np. ja byłem, siostra była; w pierwszym razie domyślamy się Konstanty i t. d. w drugim ona.
Uczęstowanie przyjaciół nigdy nie jest milszem, jak gdy im stawiasz owoc własnej swojej pracy. K. B. [...] W 1-em wyrazy główne: Uczęstowanie, podmiot; nie jest, łącznik, milszem, przymiot zdania.[...] W 2-em wyrazy główne: podmiot domyślny: ty; stawiasz opowiednik jednowyrazowy; owoc przedmiot zdania.
[…] Podmioty osoby piérwszéj i drugiéj; nawet i trzeciéj, gdy nim jest nie istotnik, lecz wyrazy ja, ty, on, są domyślne, bo słowo zakończeniami oznacza osoby.
Co do sposobu wyrażania podmiot bywa:
a) Wyraźny, np. Bóg istnieje.— Zima nadchodzi. — Dziecię bawi sie.
b) Domyślny, gdy opuszczamy podmiot jako łatwy do odgadnięcia, lub gdy używamy sposobu nieosobistego, np. Czy Jan kupił konia? — kupił (domyślne Jan). — Przepowiadają ciężką zimę (kto: ludzie).— Przestrzegano mnie.— i t. d.
Kiedy podmiot nazywamy wyraźnym a kiedy domyślnym.
Używamy imiesłowu na: ąc i szy, jeżeli domyślny podmiot zdania imiesłowowego jest ten sam, co w zdaniu główném.
Przy podmiocie domyślnym dowiadujemy się o sprawcy czynności lub o nosicielu stanu z uprzednich wypowiedzi, np. Brak chodził po pokoju. Ręce w tył założył. Brwi zmarszczył.
Domyślny -lni, -lniejszy [...] 2. «taki, którego trzeba się domyślić; domniemany, przypuszczalny»: [...] ∆ jęz. Podmiot domyślny «podmiot nie wyrażony oddzielnym wyrazem, lecz dający się wywnioskować z form orzeczenia»: Podmiot wyrażony przez końcówkę czasownika nazywa się domyślnym. WIECZ. Gram. VIII, 151. // L.