Historical dictionary
of grammatical terms online

słowo czasownik

Language: polski
Etymology: tłum. łac. verbum
EJO 1999, 541 Contemporary definition

Słowo [...] 2. W starej tradycji terminologicznej - synonim czasownika, por. do dziś używany termin „słowo posiłkowe”.

Quotations

Verbum quid est? Pars orationis cum tempore et persona, sine casu, aut agere, aut pati, aut neutrum significans.

Słowo w sobie zámyka czynić, cierpieć álbo być.

Słowo, lub verbum [...] eksprymuje i wyraża wszystkie ákćye, co się mogą czynić, jáko to aimer, kocháć [...]. Jest álbo w czásu (!) teraźniejszym, álbo w przeszłym, álbo w przyszłym.

Jeżeli zachodzi trudność, która się litera za którą ma w pisaniu położyć, szukaj, skąd to słowo pochodzi; obracaj w inszym spadku, liczbie, sposobie, osobie etc. a dojdziesz bez trudności

Główne warunki Szykowania wyrazów są: aby przymiotniki, imiesłowy, zaimki, słowa, nie zbyt odległe były od swoich rzeczowników [...]; nareszcie, aby wyrazy rządzone od rządzących, słowa od spójników, imiona rzeczowne od przyimków i t.p. nie były zbyt oddalone.

Czasowniki czyli słowa są to takie wyrazy, które oznaczają czynność, byt, stan, wogóle zachowanie się jakiéj osoby lub rzeczy, np. wiatr wieje, siostra szyje, brat czyta, uczeń uczy się, ojciec śpi, dom wali się, żołnierze walczą, ojciec rachuje, koń ciągnie, pies szczeka itd.

Jeżeli orzeczeniem jest słowo, to zgadzać się powinno z podmiotem w osobie i liczbie, a w czasie przyszłym, przeszłym i w trybie przypuszczającym, także i w rodzaju, np. (Ja) piszę. (Ty) czytasz. Brat uczy się. Nauczyciel będzie upominał. Siostry będą pisały. Żołnierze będą walczyli. Dziecię bawiło się. Siostra pisała. Bracia odjechali. Siostry odjechały. Państwo są w domu. Oboje są zdrowi.

Czasowniki (verbum, słowo), wyrazy oznaczające czynności lub stany.

Słowo, p. czasowniki; słowo osobowe, p. czasowniki III.

II. Wyrazy jako całości ze względu na znaczenie (części mowy): A. Wyrazy ★samodzielne: 1. imiona (nomina): a) ★rzeczownik (substantivum), b) ★przymiotnik (adiectivum), c) ★liczebnik (numerale); 2) ★zaimek (pronomen); 3) ★czasownik (słowo, verbum); 4. ★przysłówek (adverbium); 5) ★wykrzyknik (interiectio).