terminów gramatycznych online
liczba pojedyncza
Liczba. Kategoria gramatyczna, której podstawowa funkcja polega na sygnalizowaniu jednostkowego lub niejednostkowego (wieloelementowego) charakteru desygnatu rzeczownika. We wszystkich jęz. mających kategorię gramatyczną l. jej podstawę stanowi l. mnoga, czyli (łac.) pluralis (wielość desygnatów) i l. pojedyncza - singularis (brak sygnalizacji wielości desygnatów).
Cytaty
[Th] W trzeciéj osobie słów liczby pojedyńczéj brzmi jak z np. he loveth kochá hi lowz lecz téraz pisze się tu s miasto th.
Liczba Pojedyńcza.
Skrócenia zwyczajne w pismie. [...] n. rod. nazwisko rodowe r. m. rodzaj męzki r. ż. rodzaj żeński r. n. rodzaj nijaki spk. spadek l. poje. liczba pojedyńcza l. mn. liczba mnoga sł. dk. słowo dokonane sł. ndk. słowo niedokonane.
Liczb jest dwie, pojedyńcza i mnoga. Pojedyńcza, gdy wyraz jednę tylko oznacza osobę lub rzecz [...] Mnoga, gdy wyraz wiele oznacza osob lub rzeczy.
Całe wyrażenia, tudzież słowa i przysłówki będące przedmiotem zdania, uważają się za rzeczowniki rodzaju nijakiego, liczby pojedyńczéj; zgadzając więc z niemi słowo lub przymiotnik, trzeba je kłaść w tymże rodzaju i liczbie.
I tak czasy przeszłe słów, kończące się w licz. poj. na ał a w mnogiéj na eli, wskazują, że tryb bezokoliczny tychże słów pisze się przez éć nie zaś ić lub yć.
Tak np. pytanie, czy należy używać w IV p. l. p. formy moję lub moją, Francyę lub Francyą i t . p., nie należy zgoła do pisowni; toż samo usunąć należało z kwestyi ortograficznych pytania: nawiedzić czy nawidzić, śpiewać czy spiewać, skarżyć czy skarzyć, i t. p., chodzi tu bowiem o samo brzmienie wyrazów, nie zaś o sposób pisania.
W memoryale p. Kryńskiego czytamy: [...] "W gramatykach, począwszy od Kopczyńskiego, uznano, że imiesłów „osobliwy" na szy tworzy się „od 3-ej osoby liczby pojed. rodz. męskiego, czasu przeszł., trybu oznajm. na ł z poprzedzającą spółgłoską, przyjmując do tego samego zakończenia: szy, n. p. rzekłszy". [...]"
VI. i VII. przypadek l. poj. w deklinacyi przym. i zaim. pisać w rodzaju męskim ym (im), w nij. em: pilnym uczniem — na tym koniu — z małem dzieckiem — w swojem dziele.
W konjugacji: w 1-ej osobie 1. pojed. niosę, biorę, piszę i t. p. [...]
Końcówka m nie ę w 1 osob. l. poj. czasowników umieć, rozumieć, śmieć: umiem, rozumiem, śmiem, na podstawie analogji: wiem.
W II. p. l. p. i l. mn. rzecz. r. ż. na ja mają końcówki ji: tej kolonji i tych kolonji itd.
Jeżeli mówimy o jednej osobie, o jednem zwierzęciu lub o jednej rzeczy, stoi rzeczownik w liczbie pojedynczej; a jeżeli mówimy o dwuch, trzech albo więcej, używamy liczby mnogiej.
Jeżeli mówimy o jednej osobie lub rzeczy, stoi rzeczownik w liczbie pojedynczej (número singular); a jeśli mówimy o więcej niż jednej osobie lub rzeczy, używamy liczby mnogiej (número plural).
§ 23. Mówimy: nasz ojciec, nasi ojcowie; jedno jabłko, cztery jabłka; biała mysz, trzy białe myszy i t. d. Rozróżniamy więc w rzeczownikach i liczbę, t. j. ilość osób lub rzeczy. W języku polskim mamy dwie liczby: pojedynczą i mnogą.
§ 31. W przyp. II liczby pojed. mamy: czyj? -a? -e? anioła, konia, pana, stołu, głogu, drobiu.
§ 32. W III-cim przypadku licz. poj. mówi się — komu? czemu?: aniołowi, koniowi, stołowi; psu, lwu, panu.