Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

określenie

Język: polski

Cytaty

Działki proste, mieszcząc w sobie same tylko wyrazy brane z tych części mowy, którym odpowiadają, nie potrzebują żadnych wyrazowych kombinacji, — objaśnia to zdanie na przykład powyżéj wzięte: Człowiek—nabożny—modli się—gorliwie—w kościele—Bogu—o człowieku! W działkach określonych te wyrazy, które, same stawając, tworzyłyby z siebie działki proste, są ich treścią, — wyrazy zaś do tychże dodawane dla kreślenia szczegółów, czyniących treść wydatniejszą, są określeniem.

Określenie może być rozmaite, dłuższe lub krótsze, pełniejsze lub mniéj rozszerzone, zawsze jednak osnowane być musi na treści swojéj, i wedle jéj wymagania w rozmiarach układane.

Pierwsze z nich, to jest formy liczby mn.: zbiednieli, zgłodnieli,... używają się jako orzeczenia w zdaniu; drugie zaś, to jest zbiedniali, zgłodniali — jako określenia; np. ludzie zbiednieli, zgłodnieli, dzieci zgłodniały; w przeciwstawieniu do: ludzie zgłodniali, lub dzieci zgłodniałe oczekują pomocy, i t. p.

Wszystkie inne części zdania, które bezpośrednio lub pośrednio zależą od podmiotu i orzeczenia, nazywamy określeniami.

Wszystkie części zdania prócz podmiotu i orzeczenia nazywają się określeniami. Istotnie określają one, tzn. ograniczają zakres członu określanego przez podanie jego charakterystycznych znamion (właściwości, okoliczności, stosunku do jakiegoś przedmiotu itp.).