terminów gramatycznych online
część mowy
Geneza: łac. pars orationis
Części mowy. Klasy funkcjonalne leksemów dające się wyodrębnić w zasobie słownikowym języka na podstawie określonego dla każdej z tych klas swoistego zespołu cech gramatycznych właściwych leksemom należącym do danej klasy funkcjonalnej.
Cytaty
Dwoje znaczenia, lub więcej, słowa mające (eaquivoca) ażeby słuchającego nie łudziły, a do inszej myśli (procz tej, ktorą ma mowiący) nie przeciągały; potrzeba wesprzeć przydatnemi, albo tak złączyć z inszemi częściam[i] mowy, żeby słuchający mogł dobrze zrozumieć mowiącego.
Mowa dzieli się na ośm części. I. Imie, po Łacinie Nomen [...] II. Zaimek, Pronomem [...] III. Słowo, Verbum [...] IV. Uczestnictwo, Participium [...] V. Przysłowie, Adverbium [...] VI. Łączenie, Conjunctio [...] VII. Przekładanie, Praepositio [...] VIII. Interiekcya, Interjectio.
Z tych ośmiu części mowy, te trzy: Imie, Zaimek, Uczestnictwo odmieniają się przez spadki; słowo odmienia się przez czasy i sposoby: ostatnie cztery nic się nie odmieniają.
Do tej Części mowy, ktora sie Imieniem czyli Nomen nazywa, należą słowa, ktore się odmieniają przez spadki, czyli jak z Łacińskiego mowiemy, które się deklinują.
P. Wiele jest we francuskim takowych Części Mowy? O. Dziewięć: Imie le Nom; Artykuł l'Article; Zaimek le Pronom; Czynosłowo le Verbe, Uczestnistwo le Participe, Przysłowek l'Adverbe, Przekładka la Préposition, Złączka la Conjonction, Zawołanie l'Interjection.
Pod względem różności znaczenia dzielą się słowa na dziewięciorakie rzędy, które się częściami mowy nazywają; te są: 1. Rzeczownik 2. Przymiotnik 3. Liczbownik 4. Zaimek 5. Czasownik 6. Przysłówek 7. Przyimek 8. Spójnik 9. Wykrzyknik.
Poznanie części mowy każdéj z osobna zależy na tym, aby wiedziéć, w czym jedna do drugiéj podobna, a w czym różna. Różnica jednéj części mowy od drugiéj nie zależy na saméj powierzchowności, to jest na zakończeniu, odmianie, rządzie i t. d., ale także na wewnętrznym ich znaczeniu.
Jest dziesięć osobnych części mowy, które w takim kładę porządku jak następują: rzeczownik, przymiotnik, liczebnik, zaimek, słowo, imięsłów, przysłówek, przyimek, spójnik, wykrzyknik, do tych należy także przyrost.
Wszelka część mowy, czyli wszelki wyraz.
Wyrazy polskie z których się zdania składają, dają się według swego znaczenia i wartości podzielić na 9 klas, które się częściami mowy nazywają. Części mowy są następujące: 1. rzeczownik, 2. przymiotnik, 3. zaimek, 4. liczebnik, 5. słowo czyli czasownik, 6. przysłówek, 7. przyimek, 8. spójnik, 9. wykrzyknik.