Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

przypadek

Język: polski
EJP 1991, 275 Definicja współczesna

Przypadek jest morfologiczną kategorią fleksyjną imion. Podstawową funkcją kategorii przypadka jest funkcja składniowa, polegająca na sygnalizowaniu związków syntaktycznych istniejących między składnikami wypowiedzenia.

Cytaty

Składni rządu słów wyłuszczenie do słównika raczéj jak do Grammatyki należy; ponieważ u Anglików przypadek się od przypadku nie różni, wyłączywszy niektóre zaimki, jak tylko przez przyimek; a stąd tyle można rachować przypadków, mówiąc ściśle, ile przyimków.

W ogólności jednak to pamiętać należy, iż rzeczowniki zawisłe od tegoż samego słowa, gdy są położone w odmiennych przypadkach, nie tworzą części jednorodnych, np. daj ubogiemu jałmużnę; w jednakowym zaś położone przypadku, poczytują się za części téjże saméj natury, np. daj biédnemu chleba, odzienia i pieniędzy.

[...] Każdą formę rzeczownika oznaczającą jeden s tych siedmiu stosunków, nazywámy skłonnikiem; stąd wypływá, że w naszym języku jest siedem skłonników w każdéj liczbie, które to skłonniki s kś. Kopczyńskim nazywámy jak następuje, lecz w jinnym porządku: 1. Mianownik, 2. Biernik, 3. Wołácz, 4. Miejscownik, 5. Dopełniácz, 6. Celownik, 7. Nárzędnik. Skłonniki te różniące się od siebie pospolicie swemi zakończeniami, które gramatyka łacińská wymieniá cáłkiem w jinnym porządku, nazwáł kś. Kopczyński w swej Gramatyce dlá Szkół Národowych przypádkami, skłánianie zaś samo przypadkowaniem [...].

Przypadkowanie.

Rzeczowniki i przymiotniki polskie mają 7 przypadków (casos) [...]. Przypadkowanie rzeczowników portugalskich uskutecznia się za pomocą przyimków: de, a, por, em, które łącząc się z przedimkiem ulegają skróceniu, (ściągnieniu).