Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

spadek

Język: polski

Cytaty

Casus – spadek: mieniący a. mianujący, rodzący, dawający, oskarżający, wzowiący a. wzywający, odbierający a. oddalający.

SPADEK – 2) gram. ‘przypadek’ casus Spadek, accidens nominis RN (wykl. przednia); przydcza casus est inopinate rei eventus ..., secundo casus dr lapsus et sic dr a cado,-dis {vel fortuna, non infortunium}, unde: Quanto gradus altior, tanto casus declivior upad {casus est peccatum}, tertio est accidens nominis Spadek R f4v; mieniący, mianujący spadek, Mieni<o>nek, imieniak nominativus casus R x1v(md; av. nomen); mienionek, mieniący, mianujący spadek, imieniak casus nominativus RN (wykl. przednia).[...] Zob. DAWANEK, ODBIERAJĄCY, ODDALONEK, PRZYPADEK, RODZĄCY, SKARŻANEK, WOŁANEK, WZYWAJĄCY, ZOWANEK.

CASUS. Spadek. Casus nominum quot sunt? Sex. Qui? Nominativus, genitivus, dativus, accusativus, vocativus, et ablativus. Per hos enim casus, omnium generum nomina, pronomina, participia declinantur.

Quid est casus? Est gradus declinationis, vel finalis variatio dictionum.

[Ile jest przypadków imion? Sześć. Jakie? Mianownik, dopełniacz, celownik, biernik, wołacz i ablatyw. Przez te bowiem przypadki odmieniają się imiona, zaimki i imiesłowy wszystkich rodzajów. Co to jest przypadek? Jest to stopień deklinacji, albo celowa zmienność słów.]

W ártykule te są osobliwsze przymioty: rodzaj, spadek, i liczbá.

Spadkow máją sześć, zowią pierwszy Nominatif po nászęmu Miánujący. 2. Génitif Rodzący. 3. Datif Dáwájący. 4. Accusatif Oskarżájący. 5. Vocatif Wzywájący. 6. Ablatif Oddalájący álbo Odbierájący.

Albo w niektorych tylko Casusách (spadkách) A teć znowu są, álbo. μονόπτωτα [monóptōta]: semel cadentia, jáko despicatui, natu, rogatu. δίπτωτα [díptōta], bis cadentia: fors, fortè: suppetiae, suppetias. τρίπτωτα [tríptōta], ter cadentia. Vis, vim, vi dica, dicam, dicas. τετράπτωτα [tetráptōta], quater cadentia. situs, situm, situ. Pl. situs Pleśń, plugástwo. Πολύπτωτα [polýptōta] pluries cadentia, ktorym tylko ná jednem, álbo niektorych Casusách schodzi. Jáko Gen. Pl. Z os oris i sol. precis, opis, frugis, vicem vice.

Że ponieważ nie mowiemy Polszka, lecz Polska, w inszym przypadku w środek więcej liter wtrącać nie powinniśmy, ponieważ każdy spadek (casus) z mianującym powinien się zgadzać, a tylko różnymi literami, kończyć się powinien.

Nomen quot habet accidentia? imię wiele ma przymiotow? sex, sześć: figuram, wyobrażenie, speciem, kształt, genus, rodzaj, declinationem, staczanie, numerum, liczbę, casum, spadek.

Casus in nomine sunt sex, spadkow w imieniu jest sześć nominativus, mianujący, genitivus, rodzący, dativus, dawający, accusativus, oskarżający, vocativus, wzywający, ablativus, odbierający, abo oddalający.