Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

spadek

Język: polski

Cytaty

Tak też kiedy w różnych spadkach (casus) lub czasach (tempus) przeniesione będzie uderzenie na Е.

Spadkow (casus) zaś Siedm. 1.) Именительный, Mianujący. 2.) Родительный, Rodzący. 3.) Дательный, Dawający. 4. ) Винительный, Oskarżający. 5.) Звательный, Wzywający. 6.) Творительный, Czyniący. 7.) Предложный, Przekładalny. zowie się ten i Сказительный, Objawiający.

[Имена мужескаго и женскаго рода, кончащїяся на А, въ родительномъ падежѣ единственнаго числа̀ перемѣняютъ А на ЬІ или И, въ дательномъ на Ѣ, въ винительномъ на У, въ творительномъ на ОЮ или [65]ОЙ, въ предложномъ на Ѣ; въ именительномъ множественнаго числа на Ы или И; въ родительномъ на Ъ; въ дательномъ на АМЪ; въ винительномъ на Ъ, Ы или И; въ творительномъ на АМИ; въ предложномъ на АХЪ. Звательные падежи въ обоихъ числахъ подобны именительнымъ; что все явственнѣе и обстоятельнѣе показываетъ слѣдующая таблица и примѣры. Łomonosow, 1757, § 143. ]

Imiona Miast i przezwisk (Nomina Urbium et Cognominum) kończące się na ОВЪ, ЕВЪ, ИНЪ, СКЪ, skłaniają się w pięciu pierwszych spadkach małej liczby, i w mianującym wielkiej liczby, na kształt istotnych kończących się na Ъ

Casus. Spadki, à tych sześć: Casus nominativus, spadek mianujący. Genitivus, Rodzący. Dativus, Dający. Accusativus, oskarżający. Vocativus, wzywający. Ablativus, odbierający, albo odejmujący.

Skrócenia zwyczajne w pismie. [...] n. rod. nazwisko rodowe r. m. rodzaj męzki r. ż. rodzaj żeński r. n. rodzaj nijaki spk. spadek l. poje. liczba pojedyńcza l. mn. liczba mnoga sł. dk. słowo dokonane sł. ndk. słowo niedokonane.

Wyrazu spadek dla tego użyłem, iż pisząc jedno pod drugiem coraz inne zakończenie spadkowe rzeczownika, kształtują się stopnie jak w wodospadzie jakim: np. Jan, Jan-a, Jan-ie, Jan-owi, Jan-owie, gdy tym czasem Przypadek wydaje się przetłumaczeniem łacińskiego casus, bo Kopczyńskiego, przypada w mowie odpowiadać jednémże imieniem na różne pytania (a), jest za ogulne, a tego przypada można jeszcze użyć w różnych przypadkach, ludzkich czynności, stosunków i t. d. t.d.— 1е. W ten a w ten dzień przypada uroczystość jaka, termin czego, paroxism, i t. d. 2e Ktoś komuś przypada krewnym, jako stryjecznym, wujecznym, i t. d. 3e Jakaś potrawa przypada komuś do smaku, to jest, podoba mu się. 4e. Przypada ktoś do kądś lub do kogoś, t. j. nagle i pilno przybywa. 5e Z działu jakiego przypada na kogoś tyle a tyle, i t. р. —

Powtarzam atoli, że wyraz spadek nie jest mego utworu, ale dawniejszy grammatyczny, ja-m go tylko wznowił.