terminów gramatycznych online
spadek
Cytaty
Sześć są kazusy álbo spadki, ktore są, Nominativus, Genitivus, Dativus, Accusativus, Vocativus, Ablativus.
Miánujący, Rodzący, Dawájący, Oskarżájący, Wzywájący, Oddalájący.
Nominatif, Génitif, Datif, Accusatif, Vocatif, Ablatif.
Máłą liczbę, i wielką, będę często znáczył [...] przez ábrewiacye sing. plur. [...]. Tákże spadkow tákowemi partikułámi, nom. miánujący; gen. rodzący; dat. dawájący; acc. oskarżájący; voc. wzywájący; abl. oddalájący. álbo też jedną tylko literą N. G. D. A. V. A.
Imioná [...] nie deklinują się same przez się jáko w Łacińskim i Polskim języku; to jest, że ják się najdują w miánującym spadku, ták i we wszystkich spadkách tęż záchowują terminácyą, w żadnym się spadku nie odmieniájąc.
Tak też kiedy w różnych spadkach (casus) lub czasach (tempus) przeniesione będzie uderzenie na Е.
Spadkow (casus) zaś Siedm. 1.) Именительный, Mianujący. 2.) Родительный, Rodzący. 3.) Дательный, Dawający. 4. ) Винительный, Oskarżający. 5.) Звательный, Wzywający. 6.) Творительный, Czyniący. 7.) Предложный, Przekładalny. zowie się ten i Сказительный, Objawiający.
Imiona Miast i przezwisk (Nomina Urbium et Cognominum) kończące się na ОВЪ, ЕВЪ, ИНЪ, СКЪ, skłaniają się w pięciu pierwszych spadkach małej liczby, i w mianującym wielkiej liczby, na kształt istotnych kończących się na Ъ
Przysłówki znaczącé przymiot kończą się pospolicie na ly, i nájczęściéj, jeśli słowo rządzi spadkiem czwartym, przysłowek kładnie się po spadku, lubo czasem lepiéj jest położyć go przed słowem po przypadku piérwszym, n.p. he beat him severely Bił go okrutnie. You basely wrong my honour Podłomyślnie czynisz mi krzywdę.
Kto zastanowi się nad znaczeniem wyrazów przypadek i spadek (casus) w znaczeniu grammatycznych odmian końcowych w imionach; ten zapewne uzna ich niedorzeczność tym większa: że i co innego oznaczają.
Przypadek czyli spadek jest to zakończenie, jakie istotnik przybiera, dla wyrażenia różnych stosunków jednych istot względem drugich.
Ile jest przypadków? Język polski ma w obu liczbach po siedm spadków, którym od względów, jakie oznaczają, dano szczególne nazwy. a) Mianownik używa się na pytania kto? co? i oznacza istotę, o któréj się coś mówi, w zdaniu zwykle jest podmiotem […]. b) Dopełniacz kładzie się na pytania kogo? czego? czyj? i oznacza istotę, do któréj coś należy, albo od któréj coś pochodzi [...]; albo tę istotę, która chwilowo, częściowo, z pewném ograniczeniem lub przeczeniem doznaje działania [...]. c) Celownik kładzie się na pytania komu? czemu? i oznacza istotę, dla któréj coś się dzieje, która jest celem działania [...]. d) Biernik kładzie się na pytania kogo? co? [...] i oznacza istotę, która będąc w stanie biernym, nie działającym, przyjmuje na siebie działanie innéj istoty [...]. e) Wołacz używa się bez pytań i oznacza istotę, do któréj mówiemy, którą wołamy, wzywamy [...]. Narzędnik używa się na pytania kim? czém? oznacza istotę, będącą narzędziem działania lub stanu, t.j. taką istotę, przy pomocy któréj coś się stało, coś jest [...]. Narzędnik oznacza także istotę, która jest w przejściu z jednego stanu do drugiego w skutku działania podmiotu [...]. g) Miejscownik kładzie się zawsze z przyimkami na pytania: na kim? w kim? po kim? o kim? przy kim? na czém? w czém? o czém? przy czém? i oznacza istotę, kiedy ją uważamy jako miejsce lub czas, w którym lub przy którym, coś się znajduje, coś się dzieje [...]. Ten przypadek używa się tylko z przyimkiem, inne zaś oprócz mianownika i wołacza mogą się używać z przyimkiem lub bez przyimka.