Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

paradygmat

Hasło w cytatach: paradygmata, paradygmaty
Język: polski
Dział: Fleksja (współcześnie)
  • Deklinacja V (Dawne tematy na i: Nominativus, Vocativus, Accusativus singularis.... Dualis; Dawne formy na -r i -u): Łoś III/1927
  • Historyczny rozwój Grafiki polskiéj na podstawie alfabetu łacińskiego; wyszczególnienie i rozbiór abecadeł polskich; gramatyczne abecadło wszechsłowiańskie: Malin/1869
  • Osobowanie słów: Mroz/1822
  • Słownik, t. 4: P-Prożyszcze: SW/1900-1927
  • Słownik, tom VI (P-Prę): Dor/1958–1969
EJO 1999, 419 Definicja współczesna

Paradygmat. 1. Zbiór słów lub form wyrazowych należących do danego leksemu, uporządkowanych wg określonej zasady najczęściej wg ustalonego porządku kategorii fleksyjnych i ich wartości [...]. 2. Schemat odmiany leksemu określonego typu [...], np. schemat nie wypełniony, podający tylko zasób klatek, albo wypełniony samymi końcówkami, które - po ewentualnych modyfikacjach - mogą być dołączane do tematów fleksyjnych.

Cytaty

Z tąd wypływa, że Paradygmata używane w Grammatykach innych języków, w Grammatyce Polskiej, częstokroć na nic nie są przydatne.

[…] To skontrahowane e nie zawadziłoby dlá unaocznieniá form gramatycznych, przynájmniéj w paradygmatach, oznaczać znamieniem Kochanowskiego […].

Paradygmat, u, lm. y wzór, wzorzec, schemat: Nie znam lepszego paradygmatu dla określenia poety naiwnego. Ant.

Mesgnien pisze, że końców ką N. Ac. V. pl. jest -i (-y) lub -e; w paradygmatach też podaje formy: nocy, wsi ale kądziele, bronie.

Paradygmat m IV, D. -u, Ms. -acie jęz. «zespół form deklinacyjnych lub koniugacyjnych, właściwy danemu typowi wyrazów; wzorzec deklinacyjny lub koniugacyjny»: Części składowe form węgierskich są wyraźnie od siebie odrębne, każda z nich pełni określoną i we wszystkich paradygmatach deklinacyjnych tę samą funkcję. DOR. Gram. I, 23. // SW. <gr. parádeigma = przykład, wzór>.