Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

liczba mnoga

Język: polski
EJO 1999, 337 Definicja współczesna

Liczba. Kategoria gramatyczna, której podstawowa funkcja polega na sygnalizowaniu jednostkowego lub niejednostkowego (wieloelementowego) charakteru desygnatu rzeczownika. We wszystkich jęz. mających kategorię gramatyczną l. jej podstawę stanowi l. mnoga, czyli (łac.) pluralis (wielość desygnatów) i l. pojedyncza - singularis (brak sygnalizacji wielości desygnatów).

Cytaty

Rozpatrzmy się w mechanizmie, przez który przymiotniki, w rodzaju męzkim, zamieniają formę liczby pojedynczéj na formę liczby mnogiéj: sta-r-y, sta-rz-y.

Gdzieby ani pierwiastek, ani pochodne jednegoż rodu nie usuwały wątpliwości, tam ją usunie którakolwiek z odmian grammatycznych, które są: przez rodzaje, liczby, przypadki, osoby, czasy i tryby. I tak, gdyby kto wahał się jak ma pisać guz, Francuz, dalsze przypadki guza, lub liczba mnoga Francuzi, nie pozwoli mu błądzić.

W rossyjskim języku słowo być oznaczające istnienie [...] (глагол быть [...]) w czasie teraźniejszym nie używa się w liczbie mnogiéj.

Również kréskuje się é we wszystkich osobach cz. ter. lub przysz. słów: umié, rozumié, wié [...] wyjąwszy osobę 3cią licz. mn. umieją, śmieją i t. p..

Liczba pojedyncza i liczba mnoga są niewłaściwie za miano w grammatykach przyjęte, bo tak w przypadkowaniu, jak czasowaniu, liczba nie wpływa na odmianę wyrazu, tylko jednostka, dwójka, lub wielość, — a równe jest dla mowy stanowisko, czy są dziesiątki, sta lub tysiące przedmiotów; — jakkolwiek różna być może ich liczba, nie sprowadzi zmiany w oznaczoném wyrażeniu na wielość.

Wieloskaz .... Liczba mnoga, (n. pluralis).

W odmianach rzeczowników rozróżniamy dwie liczby: liczbę pojedynczą i liczbę mnogą. Liczby pojedynczej używamy wtenczas, gdy mówimy o jednej tylko osobie lub rzeczy, np. człowiek, uczeń, pan, ogród, koń, pies, drzewo, pióro. Liczby mnogiej zaś używamy wtenczas, gdy mówimy o dwóch lub więcej osobach lub rzeczach, np. ludzie, uczniowie, panowie, ogrody, konie, psy, drzewa, pióra itd.

W liczbie mnogiej nie rozróżniamy rodzajów, lecz dwie formy, tj. formę osobową i formę rzeczową.

Powtóre rozróżniamy dwie liczby: 1. liczbę pojedynczą, gdy się mówi o jednéj tylko osobie działającéj, np. Pracuję, modlisz się, bawi się, i 2. liczbę mnogą, gdy mówimy o dwóch lub więcéj działających osobach lub rzeczach, np. Rolnicy orzą. Owce pasą się. Oni piszą.

W 2 przypadku liczby mnogiej rzeczowników, kończących się na -ja po spółgłosce, piszemy końcówkę -yj,-ij, np. asocjacyj [...].

W 2 przypadku liczby mnogiej rzeczowników, kończących się na -ja po spółgłosce, piszemy końcówkę -yj,-ij, np. asocjacyj [...] dla odróżnienia od 2 przypadku liczby pojedynczej: parafji [...]. Takież y, i przed j, jak w końcówce 2 przyp. l. mn.