terminów gramatycznych online
liczba mnoga
Liczba. Kategoria gramatyczna, której podstawowa funkcja polega na sygnalizowaniu jednostkowego lub niejednostkowego (wieloelementowego) charakteru desygnatu rzeczownika. We wszystkich jęz. mających kategorię gramatyczną l. jej podstawę stanowi l. mnoga, czyli (łac.) pluralis (wielość desygnatów) i l. pojedyncza - singularis (brak sygnalizacji wielości desygnatów).
Cytaty
Rozpatrzmy się w mechanizmie, przez który przymiotniki, w rodzaju męzkim, zamieniają formę liczby pojedynczéj na formę liczby mnogiéj: sta-r-y, sta-rz-y.
Gdzieby ani pierwiastek, ani pochodne jednegoż rodu nie usuwały wątpliwości, tam ją usunie którakolwiek z odmian grammatycznych, które są: przez rodzaje, liczby, przypadki, osoby, czasy i tryby. I tak, gdyby kto wahał się jak ma pisać guz, Francuz, dalsze przypadki guza, lub liczba mnoga Francuzi, nie pozwoli mu błądzić.
[…] Rzeczownik oznaczá albo jednę rzecz, osobę lub jakąkolwiek jistotę, albo dwie, albo więcéj niżli dwie jistoty; stąd téż mámy w skłánianiu trzy liczby gramatyczne, t. j. pojedyńczą, podwójną i mnogą, które się zwykle odróżniają końcówkami przyczepianemi do temátu [...].
[...] Widoczną jest rzeczą, że starosłowiański i polski język do spájaniá słów jednego i tego samego słowa użył dwu spójek, to jest spójki o, odpowiedniéj sanskryckiéj spójce a, w 1éj osobie liczby pojedynczéj i w 3éj osobie liczby mnogiéj, w j innych zaś osobach tegoż samego słowa użył spójki jotowanéj je odpowiedniéj sanskryckiéj spójce ja [...].
Dzisiejsza polszczyzna, jak wiadomo, rozróżnia w deklinacji trzy rodzaje [...], dwie liczby: pojedyńczą i mnogą; np. syn synowie, woda wody, zwierzę zwierzęta i t. p.
Nadto rzeczowniki, zakończone w mianowniku l. pojed. na spółgłoskę podniebienną czyli zmiękczoną, miały często w mianown. l. mn. zakończenie -ewie, jak np. królewie, mężewie.
Odrębną zupełnie formę mianownika licz. mnogiej mają rzeczowniki cudzoziemskie na -ans, jak: kwadrans, wakans, itp.
Odrębną zupełnie formę mianownika licz. mnogiej mają rzeczowniki cudzoziemskie na -ans, jak: kwadrans, wakans, itp. kończą bowiem mianownik liczby mn. na e twarde, bez zmiękczenia spółgłoski poprzedzającej, to jest: kwadranse, romanse.
Rozpowszechnieniu tych ostatnich jak i poprzednich form na -a sprzyjała także ta okoliczność, że dopełniacze licz. pojed. powyższych rzeczowników, mając stale końcówkę u (dokumentu, faktu), tym samym dostatecznie się wyróżniły od form na a licz. mn. (dokumenta, fakta).
Obok zakończenia ''ech w miejscowniku l. mnog. już w staropolskim były używane dwa inne: och i ach.