terminów gramatycznych online
dyspalatalizacja spółgłosek
Geneza: od łac. dis- 'roz-' + pol. palatalizacja
- Dialekty języka polskiego: Nitsch/1923
- Historyczna fonetyka czyli głosownia: Rozw/1923
- Słowniczek: Gaert/1927
Dyspalatalizacja (albo odmiękczenie) polega na zatracie miękkości przy wymowie danej spółgłoski pierwotnie miękkiej lub zmiękczonej.
Cytaty
Dyspalatalizacja prasłow. telt [...].
Dyspalatalizacja prasłow. telt [...].
Relatywną chronologję dają nam przegłosy ě => a', e => ’o itd. a mianowicie fakt, że przed zgłoską ze słabym jerem palatalnym owa dyspalatalizacja artykulacji samogłoskowej nie nastąpiła, tak samo jak przed silnym ъ oraz przed przedniemi pełnogłoskami normalnemi. np. wierny, czelny, to znaczy nawet tam, gdzie palatalizacja spółgłoski z biegiem czasu znikła.
Bo wprawdzie one są zresztą utrzymaniem palatalnej artykulacji przed odnośnemi spółgłoskami, a zatratą jej przed twardemi (czyli dyspalatalizacją), a tu mamy na odwrót utrzymanie wymowy a przed»twardemi«a przejście => e przed innemi, ale skoro w grupie ra- a było widocznie bardzo jasne, to objaw to w gruncie rzeczy podobny.
Dyspalatalizacja, p. zmiany głoskowe B.
Zmiany głoskowe (historyczne) [...]. B. Jakościowe (kwalitatywne) [...]: b) pod względem artykulacji średniej części języka: ★zmiękczenie (uśredniojęzykowienie, upodniebiennienie, palatalizacja), np. ńebeśp'ečny lub ★stwardnienie (odśredniojęzykowienie, odpodniebiennienie, dyspalatalizacja) np. ratca > raćca.