palatalizacja

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Benni/1923
• Nitsch/1923
• Rozw/1923
• Szob/1923
• Gaert/1927

§.25. Terminologja twardych i miękkich.

Obok potocznych wyrażeń twardy i miękki używane są terminy: podniebienny i niepodniebienny, które odpowiadają obcym wyrazom palatalny i niepalatalny. Odpowiadają one innym naszym terminom lepiej o tyle, że są utworzone z punktu widzenia artykulacji, słuszny im jednak postawiono zarzut, że biorą pod uwagę narząd bierny — podniebienie, a nie czynny — język. Wobec tego utworzono następnie wyrażenia średniojęzykowy, nieśredniojęzykowy i bardzo już ciężkie wyrażenie ześredniojęzykowienie dla oznaczenia palatalizacji czyli zmiękczenia.

Pominąwszy ten archaizm, cała Polska dzieli się na dwa wielkie obszary: południowy, zachowujący literacką różnicę i od y, i północny, wymawiający każde y jak i, tylko bez palatalizacji poprzedzającej spółgłoski.

[...] wreszcie w obu słaba palatalizacja, pośrednia między tylnem ke a średniem k'e [...].

To znaczy, przed niepalatalną wcześniej rozwinęło się wyraźne a, a w dalszym ciągu å, i dlatego właśnie palatalizacja, w połabskim w ogóle słaba, utrzymała się albo stała się wyraźną.

To znaczy, przed niepalatalną wcześniej rozwinęło się wyraźne a, a w dalszym ciągu å, i dlatego właśnie palatalizacja, w połabskim w ogóle słaba, utrzymała się albo stała się wyraźną zaś przed palatalną dłużej trzymało się ä lub wysokie palatalne å, i palatalizacja spółgłoski znikła; potem to ä lub å przesunęło się w a; czyli ostatecznie: w połab. ъ=>å, ь=>ü (lub wysokie, przednie å).

Wypadki jak wietrzny.... wykazują niewątpliwie przedewszystkiem ewolucję głuchego r, podobnie w czes. jutřně (nczes. jitřně) || (pol. jutrznia) dostać palatalizację.

Palatalizacja, p. zmiany głoskowe B.