Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

wyraz właściwy

Hasło w cytatach: wyraz włáściwy
Język: polski
Dział: Semantyka (współcześnie)
  • Część II. Rozdz. 3. Nauka o zdaniu (Składnia): Jes/1886
  • Przypisy do grammatyki na klasę III: Kop/1783
  • Rozdział I. O wewnętrznem wyrazów znaczeniu: Kop/1783
  • Rozdział I. O znaczeniu głosu: Kop/1785
  • Rozdział I. Rozbiór wyrazów w ogólności: Szt/1854
  • Słownik, t. 7: T-Y: SW/1900-1927

Cytaty

Wyrazém Włáściwym czyli Piérwotnym, nazywa się wyráz Wieloznaczny, wzięty w tém znaczéniu, któré miáł nájpiérwszé: wzięty zaś w inném znaczéniu, nazywá się Przenośny, czyli Pożyczany. I tak głowa caput, wzięty za część ciała, jest wyráz Właściwy, wzięty zaś za rozum, za początek, jest wyráz Przenośny.

Po przyległości tedy wyrazów włáściwych, miarkować potrzeba znaczénié wyrazów przenośnych.

[...] języki wszystkié są ubogié w wyrazy właściwé [...]

Wyraz [...] właściwy, to jest wzięty w tym znaczeniu, do którego był najpiérwéj użyty, np. groch, kamień i t. d.

Pod tym względem głównie na dwa punkty należy zwracać uwagę: najpiérw na to, ażeby się trzymać ściśle i uważnie przepisów języka, wystrzegając się rażących błędów w odmianie, użyciu i pisowni wyrazów; po drugie na to: ażeby myśli przedstawić wyrazami właściwemi, ułożonemi nadto w takim porządku, aby słuchacz lub czytelnik mógł pojąć bez trudu, o co chodzi. Z użycia wyrazów, niewłaściwych lub niewła­ściwie ułożonych, wynika wątpliwość i niejasność w mowie.

Właściwy [...] 2. istotny, rzeczywisty, ściśle związany z czym, odpowiedni, stosowny [...] Wyraz właściwy jest wyraz wzięty w tym znaczeniu, które miał najpierwsze, wzięty zaś w innym znaczeniu nazywa się przenośny [...]