terminów gramatycznych online
czas teraźniejszy praesens
Czas jest kategorią fleksyjną czasownika [...]. Członem nienacechowanym w obrębie kategorii czasu jest cz. teraźniejszy (nieprzeszły), oznaczający najczęściej współczesność zdarzenia w stosunku do momentu mówienia lub in. momentu czasowego odniesienia wyznaczonego przez kontekst.
Cytaty
P. Wiele jest czasow? O. Właściwie mowiąc tylko te trzy są czasy: teraźniejszy, przeszły i przyszły; każda bowiem rzecz albo się teraz dzieje, albo już się stała, albo dopiero będzie. W koniugacyach więcej się Czasow przyda, teraz do zrozumienia Ortografii, ktora następować będzie, można na tym przestać.
P. Co się rozumie przez czas teraźniejszy? O. To, co się dzieje w ten czas, gdy mowiemy, jako: przychodzę, to jest teraz przychodzę.
Sposob skazujący Czas teraźniejszy Mała liczba Ja jestem [...] Wielka liczba [...] Oni, one są.
Gerundia Będąc, bywszy. Uczestnictwa Czas teraźn: będący, będąca, będące. Czas przyszły: mający być, mająca być, mające być.
Przykład czwartej Konjugacyi. P. Ktore słowa należą do czwartej Konjugacyi? O. Te, co mają wtorą osobę sposobu skaz: cza: teraźn: m. l. na ysz, przez y Greckie.
Czas Teraźniejszy Trybu Oznajmującego. Wyraża rzecz która się teraz staje.
[Verbum tempora] Praesens. [Słow czasy] Teraźniejszy.
Czas teraźniejszy okazuje, co się teraz dzieje; np. kocham bliźniego.
Jak czas teraźń. lica niedokon.
Sp. łącz. czasu ter..
Sp. ozn. czasu teraźniej..
Cz. teraź..
Czas teraźniejszy wychodzi wprost ze sposobu rozkazującego, dobiérając trojakie znamiona: a, y, (i, é), [...] e, według trojakiéj odmiany.
Czas teraźniejszy oznacza czynność rozpoczętą i obecnie trwającą, np. uczeń pisze, brat czyta, pies szczeka, wilk wyje, bydło się pasie itd.
Podstawą form czasu teraźniejszego jest temat czasu teraźniejszego. Występuje on nieraz w postaciach obocznych, różniących się samogłoskami, spógłoskami lub jednymi i drugimi.
Pospolicie ma forma czasu teraźniejszego także i znaczenie czasu teraźniejszego, tzn. nazywa wydarzenie współczesne z chwilą mówienia o nim [...]. Forma czasu teraźniejszego nazywa też wydarzenie współczesne względem innego wydarzenia, rozgrywającego się w teraźniejszości, przeszłości lub przyszłości [...]. Równie częste jest znaczenie czasu przyszłego, jeśli formę czasu teraźniejszego utworzono od czasownika postaci dokonanej [...]. Formy czasu teraźniejszego mają niekiedy znaczenie czasu przeszłego; dzieje się to w żywych opowiadaniach, gdzie forma czasu teraźniejszego zbliża wydarzenia do czytelnika, pobudza jego wyobraźnię, sprzyja dramatyczności przedstawienia. [...] Rzadko miewa forma czasu teraźniejszego czasownika postaci niedokonanej znaczenie przyszłości [...] Są wreszcie wypadki, że forma czasu teraźniejszego odnosi się do czasu nieokreślonego, ponieważ fakt przez nią wymieniony dzieje się teraz, dział się w przeszłości, dziać się będzie w przyszłości. Takie znaczenia ma forma czasu teraźniejszego w przysłowiach, sentencjach, twierdzeniach, prawach, prawdach, prawidłach, opisach, formułach naukowych.