Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

czas teraźniejszy praesens

Język: polski
EJP 1991, 39 Definicja współczesna

Czas jest kategorią fleksyjną czasownika [...]. Członem nienacechowanym w obrębie kategorii czasu jest cz. teraźniejszy (nieprzeszły), oznaczający najczęściej współczesność zdarzenia w stosunku do momentu mówienia lub in. momentu czasowego odniesienia wyznaczonego przez kontekst.

Cytaty

Quid est Praesens tempus? Quod praesentis Temporis Actionem significat, [ktory terázniejszy czás, ktory teraz jest znáczy.] Ut, Amo, [miłuję,] Scribo, [piszę.]

Teraźniejszy czás znaczy ákcyą dopiero się dziejącą, jáko to je chante, śpiewam [ʃpiewam].

Le tems présent, czás teraźniejszy.

Czas teraźniejszy okazuje, co się teraz dzieje; np. kocham bliźniego.

Jak czas teraźń. lica niedokon.

Sp. łącz. czasu ter..

Sp. ozn. czasu teraźniej..

Cz. teraź..

Czas teraźniejszy wychodzi wprost ze sposobu rozkazującego, dobiérając trojakie znamiona: a, y, (i, é), [...] e, według trojakiéj odmiany.

Łącznik być, w czasie teraz. tr. oz. wzięty, bywa niekiedy domyślny.

W rossyjskim języku słowo być oznaczające istnienie [...] (глагол быть [...]) w czasie teraźniejszym nie używa się w liczbie mnogiéj.

W rzeczownikach kończących się na unek i pochodzących od słów zakończonych w trybie bez. na ować a w cz. ter. na u-ję, pisać należy u nie zaś ó, np. rysunek (rysować, rysuję), stosunek (stosować, stosuję).

P. Ile jest głównych czasów? O. Głównych czasów jest trzy: teraźniejszy, przeszły i przyszły. [...] Słowo jest w czasie teraźniejszym, wtedy, kiedy jego czynność wykonywa się teraz, w tej chwili.

Czas (tempus) forma czasownika, wyrażająca stosunek chwili czynności do chwili mówienia lub do chwili innej czynności. Ze względu na stosunek czynności do chwili mówienia rozróżniamy czas: ★teraźniejszy (praesens); ★przeszły (praeteritum).