Historical dictionary
of grammatical terms online

czas przyszły futurum

Language: polski
EJP 1991, 39-40 Contemporary definition

Czas jest kategorią fleksyjną czasownika [...]. Cz. przyszły [oznacza] akcję mającą się zdarzyć w przyszłości; formy cz. przyszłego często ponadto sygnalizują postawy modalne (por. np. użycie czasu przyszłego w funkcji trybu rozkazującego: Pójdziesz tam natychmiast!).

Quotations

Tempora sunt quinque, czasow jest [p]ięć, Praesens, Teraźniejszy, Praeteritum im[p]erfectum, Przeszły niedoskonały, Praeteritum [p]erfectum, przeszły doskonały, Praeteritum [p]lus quam perfectum, Przeszły więcy niż dosko[n]ały, Futurum i przyszły.

Rozważywszy jednak tworzenie się naszych czasów, okazuje się widocznie, że tryb rozkazujący w ogóle tworzy się z trzeciéj osoby liczby pojedynczéj czasu teraźniejszego słów niedokonanych, a czasu przyszłego słów dokonanych, w piérwszéj i drugiéj formie dodając głoskę j, jako to: kocha, da, otwiera; kochaj, daj, otwieraj.

Czasów głównych jest trzy [...]. 3. Przyszły, który mówi o czynności mającéj się dopiero odbywać.

Ze słów bez wyjątku wszystkich, w czasach teraźniejszych i przeszłych z trzeciej mnogiej, tworzą się pojedyńczo mnogie jmiesłowy, a w przyszłych czasach nie mamy jmiesłowu, z wyjątkiem jednak dwóch słów posiłkowych; Będę i Mam być.

Co do pochodzenia słów będę, bądź, bydź, tak rzeczywiście jest, jeżeli to słowo odnosi się tylko do jednego czasu przyszłego, bydź bądź będę będziemy; a jeżeli do jinnych częstotliwych odnosi się czasów, np. bywać, być, bycie, bytność, to przez jedną wypada pisać.