terminów gramatycznych online
mowa przemowa (retoryka)
Język: polski
- Deklamatoryka: Szum/1809
- Słownik, t. 2: H-M: SW/1900-1927
- Słownik, tom II. część I. (M-O): L/1807–1814
- Słownik, tom IV (L-Nić): Dor/1958–1969
- Wstęp: Szt/1854, Szum/1809
Cytaty
MOWA, -y, ż. [...]. – Mowa do kogo miana, = rzecz, przemowa, oratio.
Do najwyższej umiejętności języka należy, nie tylko znać i rozumieć wyrazy pojedyncze i umieć ich w sprawach potocznych używać, ale też trzeba umieć samemu z wyrazów języka swego rozmaite nowe myśli i rzeczy jak najlepiej ułożyć, np. rozmaite memoriały, dekreta, komedie, rozprawy filozoficzne, kazania, mowy i t. d.
Ton powinien bydź zawsze podług ducha rzecy, którą się deklamuje. Nauki np. którą ojciec swym dzieciom konając daje, nie możemy deklamować tonem męźkim mocnym, lecz słabym i powolnym; a przeciwnie zaś mowa Wodza zachęcającego wojsko do bitwy, czytana tonem powolnym i łagodnym, cale by się nie podobała.
Mówy np. naradzającej się nie należy wymawiać spiesznie, lecz powoli, niby z rozwagą i zastanowieniem.
Wymowa obéjmować powinna: rozmaite gatunki i wzory mowy wolnéj i wiązanéj, jakiemi są: 1. listy; 2. opisy i powieści; 3. rozmowy; 4. mowy; 5. poezyje.
Wymowa [...] przytacza przykłady rozmaitych mów i stylu narodowego.
Mowa, y, lm. y, [Mówa] [...] 6. przemowa, przemówienie, rzecz, oracja, kazanie: M. pogrzebowa, sejmowa.
Mowa ż IV, CMs. mowie, lm D. mów [...] 4. «dłuższa wypowiedź okolicznościowa (zwykle o charakterze uroczystym), skierowana do licznego zgromadzenia; przemówienie». [...] // L.