Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

spółgłoska zmiękczona

Język: polski
EJP 1991, 332 Definicja współczesna

Spółgłoski zmiękczone (spalatalizowane) są głoskami, dla których charakterystyczna jest dodatkowa artykulacja środkowo-językowo-podniebienna. Zmiękczone są s. wargowe: p' b' f' v' m', w których zwarciu warg lub szczelinie wargowo-zębowej towarzyszy artykulacja środkowojęzykowa.

Cytaty

Poniewáż konieczną podstawą każdéj zgłoski jest samogłoska, przeto dla oznaczeniá stosunkowéj ciężkości zgłosek odkrytych dosyć jest oznaczyć stosunkową ciężkość samogłosek czystych do samogłosek jotowanych, gdyż samogłoskę czystą poprzedzá zawsze spółgłoska twardá, samogłoskę zaś jotowaną spółgłoska zmiękczoná przyciskowá lub pieszczoná, gdyż jedna i drugá, mieszczą w sobie etymologicznie spółgłoskę j, i dlá tego każdą zgłoskę, zaczynającą się od spółgłoski twardéj można słusznie nazwać zgłoską czystą, i na odwrót, każdą zgłoskę zaczynającą się od spółgłoski zmiękczonéj, przyciskowéj lub pieszczonéj, zgłoską jotowaną [...].

[...] Zresztą, jak piérwiástki kończące się na a, i, e są wyłącznie słównemi, t. j. służą tylko, ogołocone z nágłosów i pogłosów, za temáta słówne, a nigdy za temáta jimionowe, tak samo i piérwiástki słówne, mające w środku jotowane e, czyli zaczynające się od spółgłoski zmiękczonéj, a kończące się na spółgłoskę twardą, nie służą za temát do urábianiá rzeczowników [...].

Rozróżniamy deklinację rzeczowników: a) męską, rzecz. męskie zakończ. na spółgłoskę i zdrob. na o, b) żeńską, na a, i oraz na spółgłoskę zmiękczoną lub powstałą ze zmiękczenia, c) nijaką, na o-e, ę, d) mieszaną męskie rodowe na o i pospolite na a, nijakie obce na um.