Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

stopniowanie przymiotników, przysłówków

Język: polski
EJO 1999, 559 Definicja współczesna

Stopniowanie. Oznaczanie różnic w intensywności cech. W pracach dotyczących stopniowania mówi się na ogół tylko o cechach nazywanych przez przymiotniki i przysłówki, a pomija niesłusznie inne części mowy - rzeczownik i czasownik.

Cytaty

Przymiotniki u Anglików nie odmiéniają się co do liczb [...] za tém na samo ich tylko stopniowanie mieć wzgląd należy. Stopniuja się zaś dwojakim sposobem. 1. Kończącé się na e dobiėrają głoskę r [...] Drugi sposób stopniowania jest przez dodanié wyższégo, lub nájwyższégo stopnia przerzeczonych przysłówków nieforemnych podług okoliczności, np. more brave waleczniéjszy, most brave nájwaleczniéjszy. Drugim tym sposobem lubo wszystkié przymiotniki stopniować się mogą, osobliwie jednak zakończoné na al, ate, ing, ous, able, ible, ant, ent, ed, id, er, i niektóre zakończone na own, est, ish, bo te piérwszym sposobem stopniować się nié mogą, np. general powszechny, more general powszechniéjszy, most general nájpowszéchniéjszy.

Stopniowanie jest jedyna odmiana, któréj ulegają przymiotniki angielskie. W przymiotnikach jednozgłoskowych, jako też w dwuzgłoskowych zakończonych na ble, stopień wyższy formuje się niemieckim sposobem, to jest przez dodanie do stopnia równego er, lub r tylko jeżeli przymiotnik kończy się na e; stopień zaś najwyższy przez dodanie est lub st, w podobném jak powyżéj zakończeniu. Przymiotniki dwuzgłoskowe, w których akcent przypada na piérwszą zgłoskę, tudzież wszystkie wielozgłoskowe, stopniują się francuzkim sposobem, tworząc stopień wyższy za pomocą more, wiécej, a najwyższy za pomocą most, najwięcéj. Stopnie porównywania ujemnego formują się, jak w polskim języku, przez dodanie less, mniéj, least, najmniéj.

P. Ile jest odmian grammatycznych dla imienia w ogólności? O. Cztery: rodzajowanie, przypadkowanie, liczbowanie i stopniowanie.

Stopniowanie jest to porównywanie dwóch albo więcéj rzeczy jednakowego gatunku w ich przymiotach lub własnościach.

Formy gramatyczne, służące do oddania tych odcieni przymiotów, nazywamy stopniami: równym, wyższym i najwyższym; samą zaś odmianę - stopniowaniem przymiotników; np. stary, starszy, najstarszy.