terminów gramatycznych online
stopniowanie przymiotników, przysłówków
Stopniowanie. Oznaczanie różnic w intensywności cech. W pracach dotyczących stopniowania mówi się na ogół tylko o cechach nazywanych przez przymiotniki i przysłówki, a pomija niesłusznie inne części mowy - rzeczownik i czasownik.
Cytaty
Porównanie i wyrażenie wielości jednakowego przymiotu w kilku lub wielu rzeczach zowiemy stopniowaniem.
O stopniowaniu przymiotników. Przymiotniki polskie stopniują się albo foremnie albo nieforemnie. Foremne stopniowanie robi się podług następujących prawideł. 1) Ze stopnia równego przerabia się wyższy przez wtrącenie przed i lub y głoski sz, po czém i na y zamienić należy [...]; z tego zaś przez dodanie na początku głoski naj, albo po staropolski na, powstaje najwyższy [...]. 2) W przymiotnikach, w których przed końcową samogłoską, stoją spółgłoski d, k, ł, n, r, t, w, poprzedzone od innych spółgłosek dla ułagodzenia brzmienia, głoski te miękczą się [...], a potém kładzie się przy nich éj przed szy [...]. 3) Jeżeli zaś przed końcową samogłoską, tedy ta przed szy miękczy się [...], bez wtrącenia ej [...] 4) Zakończone na ący mają w stopniu wyższym ętszy [...] 5) Zakończone na ki, zamieniają tę głoskę na szy, a jeżeli przed k stało s lub z, to zamienia się na ż, a poprzedzające tę głoskę ą na ę [...]. 6) Zakończone na eki, oki, po zamianie ki na szy, wyrzucają e, o, a jeżeli po ujęciu tych, zbiegło się s lub z ze głoską szy, takowe przechodzi na ż [...]. 7) Dwojaki mają stopień wyższy: bystry, strzszy, strzejszy, cierpki, pszy, czejszy [...]
Formy gramatyczne, służące do oddania tych odcieni przymiotów, nazywamy stopniami: równym, wyższym i najwyższym; samą zaś odmianę - stopniowaniem przymiotników; np. stary, starszy, najstarszy.