Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

czas przeszły praeteritum, czasy przeszłe

Język: polski
Geneza: łac. tempus praeteritum
Dział: Fleksja (współcześnie)
EJP 1991, 39-40 Definicja współczesna

Czas jest kategorią fleksyjną czasownika [...]. Cz. przeszły oznacza akcję uprzednią w stosunku do momentu mówienia.

Cytaty

[Słowa mają] trzy czasy przedniejszé: teraźniejszy, np. jestém; przeszły, np. byłém: przyszły, np. będę.

Imiésłów, że znaczy przymiot, więc w tém wszystkiém jest jednoż, co imié: że zaś odmiéniá się przez czasy, np. teraźniejszy dający, prze­szły dany, przyszły mający dać lub ma­jący być dany, w tém jednoż jest, co słowo.

Stosownie do tego, w jakim czasie odbywa się czynność wyrażona słowem, rozróżniamy odpowiednie formy czasowe, a mianowicie w dzisiejszej polszczyźnie mamy: czas teraźniejszy, przeszły, zaprzeszły (o ile czynność odbyła się przed inną przeszłą) i czas przyszły.

Formy opisowe (periphrastica). — Czas przeszły. § 89. Tworzy się przez połączenie imiesłowu na -ł z czasownikiem jeśm; ta formacja znana jest wszystkim językom słowiańskim nie wyłączając starosłowiańskiego. Na gruncie polskim w KŚw. występują w 1. i 2 os. liczb wszystkich tylko pierwotne formy: przysiągł jeśm, jeście nie uczynili, jeście wzdawali.