Historical dictionary
of grammatical terms online

czas przeszły praeteritum, nie tylko lm.

Language: polski
EJP 1991, 39-40 Contemporary definition

Czas jest kategorią fleksyjną czasownika [...]. Cz. przeszły oznacza akcję uprzednią w stosunku do momentu mówienia.

Quotations

Przeszły czás znaczy ákcyą już przeszłą jáko to, je chantois, śpiewałem [ʃpiewałem], j'ai chanté, je chantai, śpiewałem [ʃpiewałem] kiedyś, j'avois chanté, śpiewałem [ʃpiewałem] był.

Te przykłady dosyć pokazują [...], że w języku Fráncuskim cztery są przeszłe czásy, ktore są.

  1. Przeszły czás niedoskonały.
  2. Przeszły czás doskonały złożony.
  3. Przeszły czás doskonały determinowany, prosty.
  4. Przeszły czás więcej niż doskonały.
Bor/1830, p. 9 Definition

Czasy [...] Teraźniejszy, gdy znaczy iż rzecz jest, lub co teraz się dzieje, np. jestem, znam, lezę. Przeszły, gdy wyraża bycie lub czynienie minęte: np. byłem, znałem, leżałem. Przyszły, gdy znaczy iż rzecz jaka będzie, lub co dziać się będzie: np. będę znał, mający znać.

Z pomiędzy trzech czasów trybu oznajmującego (изъявительное наклонение), teraźniejszy (настоящее время) wyraża, co się dzieje w chwili mówienia; przeszły (прошедшее), co tę chwilę poprzedziło, a przyszły (будущее) oznacza, co po niéj ma nastąpić.

I tak czasy przeszłe słów, kończące się w licz. poj. na a w mnogiéj na eli, wskazują, że tryb bezokoliczny tychże słów pisze się przez éć nie zaś lub .

Stosownie do tego, w jakim czasie odbywa się czynność wyrażona słowem, rozróżniamy odpowiednie formy czasowe, a mianowicie w dzisiejszej polszczyźnie mamy: czas teraźniejszy, przeszły, zaprzeszły (o ile czynność odbyła się przed inną przeszłą) i czas przyszły.