terminów gramatycznych online
czas zaprzeszły
Czas zaprzeszły (plusquamperfectum) tworzono w stpol. przez dodanie form cz. prze. od słowa posiłkowego być do formy na -ł danego czasownika, odmienianej przez liczby i rodzaje [...] albo przez dodanie osobowych form słowa posiłkowego w cz. prze. do form cz. prze. podstawowego czasownika [...]. Cz. zaprze. wyrażał albo czynność dawno minioną, albo wcześniejszą od innej czynności przeszłej [...]. Dziś można użyć cz. zaprze. [...] w celach stylistycznych, ale z jęz. mówionego wyszedł on zupełnie z użycia.
Cytaty
Czas zaprzeszły I had had miałem był; i daléj jak czas przeszły niezłożóny dodając had.
Czas zaprzeszły I had been i t.d. czasując czas przeszły niezłożony słowa posiłkowégo, i dodając Imiesłów.
Za Przeszły Czas. J'avois donné, dałem dawno.
Czas Zaprzeszły. Wyraża rzecz dwojako przeszłą; to jest nie tylko przeszłą względem siebie, lecz i względem drugiej także przeszłej; na przykład: Je m'étois levé, lorsque vous êtes venu chez moi; Jużem był wstał, gdyś przyszedł do mnie.
[Verbum tempora] Plusquam perfectum. [Słow czasy] Zaprzeszły.
Czasy zaprzeszłe w języku naszym mają swoje osobne i własne znaczenie; znajdują się nie tylko u nas, ale także i w innych językach słowiańskich i mają swój początek w języku starosłowiańskim [...], np. byłbym go odwiedził, gdybym był wiedział że był słaby i t. d.
Czas Tempus. Orzekając, najlepiéj opuszczać wyraz czas, więc zatem zamiast czas teraźniejszy mówić Teraźniejszy, Teraźniejszość i t. d. [Ter. Przech. Przesz. Przysz. Zaprzesz.].
Oprócz tych trzech czasów, możemy wyrazić jeszcze tak zwany czas zaprzeszły, wyrażający czynność jeszcze dawniejszą od przeszłéj; np.: Lew zjadł był wołu; strach dokoła powstał niezmierny, bo wół był mierny (Kras.) w przykładzie tym, forma: zjadł był jest właśnie owym czasem zaprzeszłym, gdyż wyraża istotnie czynność wcześniej odbytą aniżeli tamte drugie, także już przeszłe czynności (powstał,— był wierny). Ale czasu tego rzadko używamy; zwykle zastępujemy go czasem przeszłym.
Czas zaprzeszły: { a) niedokon: mówiłem był b) częstotl: mawiałem był (bywało mawiałem) dokon: zmówiłem był.
Tryb oznajmujący
(Modo indicativo)
Czas teraźniejszy (Presente) [...]
Czas przeszły niedokonany (Imperfeito) || Czas zaprzeszły (Preterito mais que perfeito)