terminów gramatycznych online
spółgłoska nieprzeciągliwa
Język: polski
Cytaty
Te znowu spółgłoski mocne p, p', t, k, i odpowiadające im słabe b, b', d, g, są nieprzeciągliwe.
Nareszcie ze spółgłosek płynnych przeciągliwą jest r, a wszystkie inne [spółgłoski], jako to: m, m', n, ń, ł, l, j, są nieprzeciągliwe.
Mamy tedy spółgłosek więcéj lub mniéj przeciągliwych dwadzieścia: s sz ś, z ż ź rz, ch h, f fi, w w', c, cz, ć, dz dż dź, r; nieprzeciągliwych zaś piętnaście następujących: p p', b b', t, k, d, g, m m', n ń, ł, l, j.
Pomiędzy przeciągliwemi jest syczących trzynaście s sz ś, z ż ź, rz, c cz ć, dz dż dź, z których ostatnie sześć są najmniéj przeciągliwe, i odpowiadają [spółgłoskom] nieprzeciągliwym: t, k, d, g.
Spółgłoski przeciągliwe łatwo się łączą z [spółgłoskami] nieprzeciągliwemi, nawet bez pomocy następnych samogłosek np. most, bóbr, wosk; podobnież łatwo się łączą z sobą spółgłoski więcéj i mniéj przeciągliwe, a mianowicie: ść, źdź, szcz, np. gość, gwoźdź, leszcz, barszcz.
Spółgłoski nieprzeciągliwe łączą się razem w jednéj lub dwóch idących po sobie zgłoskach, ale to zwykle wtenczas, gdy następująca po nich samogłoska ułatwia i złagadza wymawianie np. matka, lalka, źródło, bajka.
W zbiegu zaś dwóch lub więcéj spółgłosek nieprzeciągliwych bez następującéj tuż po nich samogłoski, albo się wtrąca pomiędzy nie samogłoska e np. matek, lalek, źródeł, bajek, zamiast matk, lalk, it.d. albo druga z porządku spółgłoska nieprzeciągliwa zostawia się tylko w pisaniu, a w wymawianiu ją opuszczamy np. upadł, jabłko, wymawia się prawie upad, jabko.
Spółgłoska j najpłynniejsza ze wszystkich i nieprzeciągliwa pospolicie kończy lub zaczyna zgłoskę, nie łącząc się z innemi spółgłoskami np. baj-ka ba-jek.
Również interesująca jest terminologia T. Sierocińskiego.
Terminologia. Litera consonans muta — nieprzeciągliwa, spirans — przeciągliwa, fortis — mocna, lenis — słaba.