terminów gramatycznych online
nosowość
Język: polski
- Dialekty języka polskiego: Nitsch/1923
- Fonetyka opisowa: Benni/1923
- Historyczna fonetyka czyli głosownia: Rozw/1923
- O pismowni w języku polskim: Prz/1816
- Projekt terminologii: KarłT/1885
- Słowniczek: Gaert/1927
- Słownik, t. 3: N-Ó: SW/1900-1927
- Słownik, tom V (Nie-Ó): Dor/1958–1969
- Zaimki: Łoś III/1927
Nosowość (rezonans nosowy) dźwięków mowy jest efektem oddziaływania komory nosowej na akustyczną strukturę dźwięku.
Cytaty
Nie pominę tu ostrzedz, że nasze bąkliwe czyli przez nos wymawiane Samogłoski Ą, Ę, nigdy nie zaczynają żadnego słowa, i odsamocone od Społgłosek nigdy nie stanowią żadnej złogi w Języku [...], zawsze zaś muszą mieć przed sobą jednę lub kilka Społgłosek, aby duszę złogi stanowiły, np. są, trę, drą, trzęsę i t. d. [...] Ich czyste a odrębne brzmienie, nie zawadzające u nas, ani o M, ani o N, wykazuje się jeszcze ztąd, że po nich w tyj samyj złodze nigdy nie widać żadnej z 5 Społgłosek: J, L, M, N, R, jako z ich nosowością niezgodnych.
Rhinismus Nosowość, Znosowanie.
Znosowanie, Nosowość Nasalirung, Rhinismus.
Nosowość, i, blm. rz. od Nosowy: Dominacje pozmieniał prowincjonalną mazowiecką nosowością obciążył. Lel. (= brzmienie nosowe)
Ogólnie mówiąc ǫ jest ustną samogłoską o w połączeniu jednoczesnem z nosowością, a ę odpowiednio jest e z podobnie opuszczonem podniebieniem miękkiem.
Wstępne zwarcie krtani znaczę przez ., brak jego przez '; ˛ wyraża nosowość, ̯ niezgłoskotwórczość: a więc np. i ̯ to nosowe niezgłoskotwórcze i (nosowe j); płynne bezdźwięczne odróżniam przez , [...].
Nie ma oczywiście mowy o tem, aby na całym obszarze słowiańskim, we wszystkich narzeczach były wymawiane jednakowo, bo — pominąwszy ogólne momenty — nosowość szczególnie usposabia do przesunięć artykulacji, a zastępstwo prasłow. nosówek w poszczególnych językach wskazuje rzeczywiście na różnice dialektyczne.
Daleko częstszym objawem niż zanik nosowości jest jej drugorzędne, etymologicznie nieuzasadnione wprowadzenie, zwłaszcza w nowszym języku i narzeczach.
Zasadniczo jest zrozumiałe, że opuszczenie języczka (uvula), które jest warunkiem nosowości, bardzo łatwo może być pod wpływem poprzedzającej lub następującej nosowej głoski przetrzymane lub wcześniej uskutecznione i w ten sposób na głoskę ustną rozszerzone.
Ac. sg.
§ 357. Prasł. mę, tę, sę, polskie mię, cię, się lub mie, cie, sie. Zdawałoby się, że stosunek tych form jest jasny; w formach na e końcowa samogłoska utraciła nosowość, co zachodzi powszechnie teraz w końcowych zgłoskach. Tymczasem formy na e ukazują się w czasach, kiedy w ogólności utrata charakteru nosowego samogłosek, o ile można wnosić z zabytków, nie zachodziła.
Rynizm, nosowość.
Nosowość ż V blm «akustyczna właściwość głosek, przy których artykulacji powietrze z płuc wydostaje się przez jamę nosową lub przez usta i jamę nosową»: Nosowość [polskich samogłosek nosowych] zaczyna się i kończy z pewnym opóźnieniem w stosunku do momentów początku i końca ustnej i wargowej artykulacji samogłosek. DOR. Gram. I, 88. Na końcu wyrazu ginie nosowość samogłoski ę. LEHR Gram. 18. // SW.