Historical dictionary
of grammatical terms online

samogłoska ścieśniona

Language: polski
EJO 1999, 512 Contemporary definition

Samogłoski zamknięte (ścieśnione). Mówi się o nich wówczas, gdy w danym jęz. występuje opozycja między dwoma samogłoskami, które różnią się tylko stopniem otwarcia, np. e (otwarte): e (zamknięte).

Quotations

Układ samogłosek [...]. Nadto: a, y, o, utęgie, e zaś wietkie; y grube, i cienkie; e, é, y, i, o, ó bywają wylotne, a stałe; e, o, ę swobodne, é, ó, ą odpowiednie ściśnione.

Główne cechy polszczyzny w samogłoskach są nosowe ę, ą, grube y, ściśnione é, ó.

Wzdłużenie samogłosek. W dzisiejszym języku żywym nie ma samogłosek długich i krótkich. Pozostały tylko ich ślady np. w chronologicznych zmianach samogłosek niedawno ścieśnionych np. é dziś e.

Stwardnienie i zmiękczenie spółgłosek. Przykład na stwardnienie (historyczne): W wyrazie łza nastąpiło stwardnienie miękkiego starosł. l' (sleza). Przykłady stwardnień żywych: anieli, aniołowie, dworzec, dworak... Stwardnienia i miękczenia spółgłosek zależne są od następujących po nich samogłosek ścieśnionych (miękkich) i, e, z (wyjątkiem e = ъ).