Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

znak ścieńczenia

Hasło w cytatach: znak szcieńczenia, znak zcieńczenia
Język: polski
Dział: Ortografia (współcześnie)
  • O pismowni w języku polskim: Prz/1816

Cytaty

W Polszczyźnie nie masz właściwie żadnych Trojgłosic, jakie się w Języku Francuzkim postrzegają, np. w słowach beau, lieu itp. bo w słowach np. w Polskim siej i w Tureckim, do Polszczyzny przelanym: Dziaur okazują się tylko Dwugłosice: narodowa ej, i obca au; a Samogłoska I, obydwie poprzedzająca, znaczy tylko znak nadstroczny czyli jotę kładzioną nad końcowemi: ś i ź, wszędy wyrażającą przypiewek, czyli znak szcieńczenia każdej zmiękczebnej Społgłoski, zamiast jotowania jej z wierzchu, gdy pisano: śej, Dźaur.

Tym zacnym Myślicielom, ktorzy mniemają, że w miękczeniu obobrzmiennych Społgłosek można po nich pisać je zamiast jota, to jest: J zamiast I, np. Cjotka, bjerka, gjez, Kjelce, przysjud, pjon, sjarka, wjano, zjarno, zamiast: Ciotka, bierka, giez, Kielce, przysiud, pion, siarka, wiano, ziarno i t. d. muszę w tem miejscu przedstawić: 1) że w tych przypadkach, gdzie idzie nie o ugięcie Samogłoski I po Społgłosce, o ktorą się ona opiera w jednyj złodze z prawej strony, jak się opiera z lewej o następującą Samogłoskę, tak rownie ożywiając obie, iż w tem źcizłem dzieleniu się między dwie traci niemal połowę swej nieugiętości, Samogłoskom właściwej, ktorejby nie traciła, gdyby wyobrażała sama siebie, lecz o zmiękczenie samej Społgłoski przez przydanie obok znaku jej zcieńczenia przed Samogłoską, duszę tejże złogi stanowiącą, najrodociwi wyręcza się jotka zmacana w gorze Społgłoski przez dopisanie całej cieńczącej Samogłoski I tuż obok niej w stroce, czego Społgłoska J, choć najmiększa, nie dokaże, bo J, będąc garłobitną, tylko zaczyna złogę z Samogłoską następującą, jak każda z trzech drugich Garłobitnych: ga, ha, ka, ge, he, ke i t d. a wcale bez ujętną jest względem Społgłoski poprzedzającej, koniecznie mięko brzmić powinnej, z ktorą I musi bydź niejako zlane i jej zmięknienia dokończyć, kiedy owa miękczebna zstraciła znak nadstroczny.