terminów gramatycznych online
palatalizować, spalatalizować
Język: polski
- Historyczna fonetyka czyli głosownia: Rozw/1923
- Słownik, t. 7: T-Y: SW/1900-1927
- Słownik, tom VI (P-Prę): Dor/1958–1969
- Słownik, tom VIII (S-Ś): Dor/1958–1969
Cytaty
Upodniebiennić, i, ił jęz.: U[podniebiennić] dźwięk = zrobić podniebiennym, zmiękczyć, spalatalizować
Nie ma oczywiście mowy o tem, aby na całym obszarze słowiańskim, we wszystkich narzeczach były wymawiane jednakowo, bo — pominąwszy ogólne momenty — nosowość szczególnie usposabia do przesunięć artykulacji, a zastępstwo prasłow. nosówek w poszczególnych językach wskazuje rzeczywiście na różnice dialektyczne. Nosówka przedniojęzykowa, która palatalizowała poprzedzającą spółgłoskę, brzmiała co do swej wartości ustnej jak otwarte e lub ä, miejscami może nawet już jak wysokie i przednie a; nosówka tylnojęzykowa brzmiała jak o lub å.
Ale rozwijają się nowe tendencje: wprawdzie tylne spółgłoski k g są w dalszym ciągu wrażliwe na palatalizację (bokiem Kiernik kielich kilo, pospolite kielner, bogiem ginąć gieolog giełda gips), ale już ch (h) się wyłamuje, a w ogóle trzeba stwierdzić, że przednie samogłoski i e ę już od dawna nie palatalizują poprzedzających spółgłosek (tego tępy młotem, denko, winem panek, pewny pęcherz....).
Palatalizować ndk IV, -owany jęz. «nadawać spółgłosce cechę palatalności; zmiękczać (por. palatalny)». palatalizować się «być palatalizowanym, ulegać palatalizacji».
Spalatalizować dk IV, ~owny jęz. «uczynić głoskę palatalną, to znaczy przez ruch środka języka ku podniebieniu nadać jej cechę miękkości».