terminów gramatycznych online
rodzaj męski
Język: polski
Geneza: kalka łac. genus masculinum
- Dodatek. Projekt ortografii polskiej w podręcznikach szkolnych: Uchw.AU/1891
- Nauka o głoskach: Łaz/1861
- Nauka o słowach i ich odmianach: Łaz/1861
- O pismowni w języku polskim: Prz/1816
- O wywodni słow w polszczyźnie: Prz/1816
- Przypiski: Uchw.AU/1891
Rodzaj gramatyczny [...]. Obok systemu dwuczłonowego: rodz. męski (łac. masculinum) - rodz. żeński (femininum) (np .jęz. franc.), i trójczłonowego, w którym oprócz męskiego i żeńskiego istnieje rodz. nijaki (neutrum) (np. w jęz. ang., niem.). występują w nich systemy oparte na innych jeszcze cechach przedmiotów, np. żywotności / nieżywotności (np. ros., pol.), osobowości / nieosobowości (pol.).
Cytaty
Wyraz naostatek dobrze brzmiący i z czystego Słowiańskiego pierwaka Łog prowadzony, mogący się u nas nakłaniać według obu rodzajow: męzkiego i żeńskiego, jak mamy przykład na zkładunkach; odłog, połog, rozłog, podłoga, wyłoga i załoga, nałog i nałoga.
Podobnie w liczbowym Przymiotniku: pierwszy gubi się W między R a S dogodnie dla rymujących wiersze : piersze, i tylko w przypadku Mianowalnym liczby mnogiej rodzaju męzkiego wtrąca się w dla rożnienia pierwsi (primi) od piersi (pectus).
Ileż jeszcze nie postrzega się Solojskich błędow w nakłanianiu i godzeniu niemal każdej części mowy, najforemni nakłoniebnej! [...] Inszy [pisze]: z Muzy, z Amazonki, z kity i t. d. zamiast: z Muzami, z Amazonkami, z kitami, co tylko z Imiony męzkiego i nijakiego rodzaju czynić wolno.
Po największéj części nie wymawiamy także ł w imiesłowie czasu przeszłego, a w XVI wieku nie pisali go także niektórzy pisarze, np. wpad(ł) [...], lecz dziś słusznie należą te imiesłowy tylko do wyrzutni mownéj, bo to ł zamilczane w rodzaju męskim, występuje znowu w rodzaju żeńskim i niejakim, tudzież w l. mnog. a zatém częściéj się wygłasza, niż zamilcza: wpadła, wpadło [...].
Imiona osób i źwierząt płci męskiéj są rodzaju męskiego, np. mąż, ojciec […].
W memoryale p. Kryńskiego czytamy: [...] "W gramatykach, począwszy od Kopczyńskiego, uznano, że imiesłów „osobliwy" na szy tworzy się „od 3-ej osoby liczby pojed. rodz. męskiego, czasu przeszł., trybu oznajm. na ł z poprzedzającą spółgłoską, przyjmując do tego samego zakończenia: szy, n. p. rzekłszy". [...]"
VI. i VII. przypadek l. poj. w deklinacyi przym. i zaim. pisać w rodzaju męskim ym (im), w nij. em: pilnym uczniem — na tym koniu — z małem dzieckiem — w swojem dziele.
Przyswojone z łacińskiego i greckiego, tam i u nas męskie mają — y: akcenty, terminy, dialekty, periody, konwenty, konwikty, tytuły.