samogłoska podręczna

Hierarchia Dzieła Filtr: wszystkie dzieła

• Wszystkie dzieła
• Mroz/1822
• Żoch/1838
• Kurh/1852
• SWil/1861
• Kor/1961

Jeżeli gruba samogłoska a, lub o, stanie między dwoma miękkiemi spółgłoskami chociażby następna miękka nie bezpośrednio nawet obok niej stała, zamienia się na podręczną głoskę e.

Z powodu miękczenia tej spółgłoski zdarza się częstokroć, że samogłoska a, lub o, która ją poprzedza, znalazłszy się między dwoma miękkiemi spółgłoskami, zamienia się na głoskę podręczną e, słyszany słyszenie.

Przyimki na spółgłoskę zakończone, znajdując się przed wyrazami zaczynającemi się od kilku spółgłosek, dla łagodniejszego wymawiania przybierają samogłoskę podręczną e. Stąd się mówi: ode mnie, ze mną, przeze mnie i t. p.

Samogłoska, i, lm. i, ż. gram. brzmienie głosowe nie odbite na wargach lub podniebieniu, wyrażające się przy pomocy samych płuc i krtani, mogące miéć pewną długą trwałość i samo przez się mogące się wydać w głosie, skąd i wzięło nazwanie. Samogłoski są: a) grube, a, ą, o, u, y, b) cienkie, i, e, ę, z których dwie ostatnie zowią się także średniemi. Z tych, samogłoski e, o, zowią się otwartemi, dla odróżnienia od é, ó, które mają nazwę ściśnionych; (dawniéj mieliśmy i a ściśnione, lecz to wyszło z użycia); samogłoski zaś ą, ę, zowią się nosowemi, dla tego, że w części przez nos się wymawiają. Nadto e zowie się też samogłoską podręczną, dla tego, że raz się wyrzuca, drugi raz wstawia dla złagodzenia brzmienia, np., sosny, sosen, i t. p.

Początek rodzimej terminologii w fonetyce dał J. Mroziński.

Terminologia. Litera vocalis e — podręczna, consonans bilabialis — wargowa, labiodentalis — zębowa, dentalis — podniebienna, muta — odbita, spirans — nieodbita, liquida — płynna, oralis — nienosowa, nasalis — nosowa, fortis — mocna , lenis — słaba.